Hà Giang

Dốc Bắc Sum, hùm Cán Tỷ, phỉ Đồng Văn ... ảnh 22 năm trước.

1-Dốc Bắc Sum dài khoảng 10km nằm trên QL 4C từ xã Minh Tân huyện Vị Xuyên đến cuối xã Quyết Tiến huyện Quản Bạ. Dân cư tại Hà Giang có lưu truyền câu “Dốc Bắc Sum, hùm Cán Tỷ, phỉ Đồng Văn” ý muốn nói đến sự nguy hiểm gặp phải khi đi qua 3 địa danh này ... Dốc Bắc Sum uốn lượn quanh sườn núi chênh vênh; không những là nơi thu hút khách thích tìm cảm giác mạnh mà còn tạo ấn tượng bởi cảnh quan thiên nhiên mờ ảo và kỳ vĩ. Đỉnh dốc là cổng trời Quản Bạ; từ đây nhìn xuống đoạn đèo phía dưới mới cảm nhận được các đường cong mềm mại của cung đường. Tiếp đó là núi đôi Cô Tiên xinh xắn bên cạnh thị trấn Quản Bạ hoang sơ ... Đoạn xuống dốc cũng rất ấn tượng do độ dốc lớn và ngoằn ngoèo; có người gọi đó là dốc 9 khoanh - một phần của dốc Bắc Sum.

2-Hùm Cán Tỷ : Cán Tỷ là 1 xã của huyện Quản Bạ, Hà Giang; vào những năm chưa mở đường Hạnh Phúc thì việc đi lại trong huyện rất khó khăn; dân cư thưa thớt và do rừng núi âm u trùng điệp nên Cán Tỷ cũng là nơi trú ngụ của nhiều loại thú dữ. Khi mở đường Hạnh Phúc, toán thi công vẫn còn thấy nhiều hươu nai ... Có 1 đường tắt từ cầu Cán Tỷ - nơi vẫn còn di tích thành lũy Cán Tỷ xưa - qua dốc Cán Tỷ - thôn Sủng Cán Tỷ đến xã Lao Và Chải của huyện Yên Minh. Đường này tuy gần hơn đường QL 4C khoảng 18km nhưng rất khó đi vì qua nhiều đèo dốc cao, đường hẹp và rất xấu.

3-Phỉ Đồng Văn : trước đây, Đồng Văn là một vùng rộng lớn bao gồm cả huyện Yên Minh và Mèo Vạc ngày nay; thủ phủ đóng tại thị trấn Phó Bảng; thời điểm đó, Đồng Văn được xem là vùng đất vàng với năng lực cung cấp khoảng 20 tấn thuốc phiện/năm và Vương chính Đức được xem như lãnh tụ quyền lực nhất vùng ấy.

Nguồn lợi từ thuốc phiện nhiều đến mức Vương chí Sình (tên tiếng Mông là Vàng Seo Lử, sinh năm 1885), con trai và là người kế vị Vương chính Đức cho người mang về Hà Nội 22 vạn đồng bạc trắng và 9kg vàng để ủng hộ chính phủ Cụ Hồ trong sự kiện Tuần Lễ Vàng do Chính phủ tổ chức vào tháng 9/1945..

Trong thời gian Vua Mèo Vương Chí Sình ở Hà Nội; tháng 5-1959 các thuộc hạ chủ chốt của Vương Chí Sình tụ họp lực lượng binh mã, vũ khí, chiếm các vị trí quan trọng; lực lượng quân sự Mông này đặt dưới quyền tổng chỉ huy của Vàng Chúng Dình.

Ngày 30/11/1959, bọn phỉ đã khóa chặt cổng trời Cán Tỷ, cắt đứt đường giao thông từ Hà Giang lên Đồng Văn; bạo loạn "phỉ Đồng Văn" chính thức nổ ra. Toán phỉ tấn công bắt giữ hai đoàn ngựa thồ hàng của tỉnh lên Đồng Văn, đuổi cán bộ ta quay trở lại; sau đó hàng loạt địa bàn các xã trên toàn Đồng Văn bị các toán phỉ cướp phá, lùng bắt cán bộ, đốt nhà cướp của. Sau khi trùm thổ phỉ Vàng Chúng Dình bị ta bắt thì loạn thổ phỉ lắng dần, đến năm 1962 tan rã hoàn toàn.

4-Huyện Quản Bạ cách thành phố Hà Giang 44km, thuộc vùng cao núi đá phía Tây – Tây Nam của Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn, với tổng diện tích tự nhiên là 530,72 km2, bao gồm 12 xã và 1 thị trấn. Trong đó có 5 xã giáp với Trung Quốc, có đường biên giới dài 52,24km. Dân số của huyện Quản Bạ trên 44.000 người, có 14 dân tộc cùng chung sống, đông nhất là dân tộc Mông chiếm tới 60% dân số.

( theo fb Dũng NgTr )