Nhà thờ chính toà Bùi Chu

Nhà thờ Bùi Chu là nhà thờ công giáo Roma, tọa lạc ở xã Xuân Ngọc, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Công trình này được xây dựng theo phong cách kiến trúc Baroque từ thời Pháp thuộc bởi giám mục Wenceslao Onate Thuận (1884) với chiều dài 78m, rộng 22m, cao 15m. Tính đến năm 2019, công trình này đã có tuổi đời 134 năm, là nhà thờ chính tòa của giáo phận Bùi Chu. Đây cũng chính là nơi an nghỉ của 5 giám mục đã từng cai quản giáo phận nơi đây.

Người Pháp trong thập niên 1880 đã tiến hành xây 3 nhà thờ lớn gồm nhà thờ Đức Bà ở Sài Gòn (năm 1880), nhà thờ Bùi Chu ở Nam Định (1885) và nhà thờ Lớn Hà Nội (1886).

Ngoài vẻ bề thế và tạo hình kiến trúc đẹp mắt bên ngoài mang đậm phong cách kiến trúc Pháp với 2 tháp chuông ở mặt đứng và hệ cửa 2 mặt bên, bên trong không gian nội thất của nhà thờ còn lộng lẫy với hệ vòm oval 3 lá – một biến thể của mỹ thuật Thiên Chúa giáo, cùng nhiều chi tiết trang trí cầu kỳ hầu như không tìm thấy ở các nhà thờ khác tại Việt Nam. Hình oval là hình chủ đạo của lối kiến trúc Baroque đòi hỏi sự tỉ mỉ và cầu kỳ.

Kết cấu công trình nhà thờ Bùi Chu có hệ khung được xây bằng tường gạch chịu lực, hệ đỡ bên trong là những hàng cột gỗ lim đường có kính trên 80cm được đặt trên những bệ đá điêu khắc tinh xảo (gồm 2 bệ có hình tròn và 12 bệ hình thang trụ). Trần nhà thờ được làm bằng gỗ, rồi vôi trắng bên ngoài tạo thành những hệ vòm cong thoáng nhẹ, phù hợp khí hậu nhiệt đới.

Cách đây vài năm, theo Giáo phận Bùi Chu, công trình này do đã trải qua thời gian dài trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt miền Bắc, dù được tu sửa nhiều lần, song nhà thờ đã không còn an toàn cho giáo dân mỗi khi đến thờ phụng Chúa, tham dự phụng vụ, nhất là diện tích nhà thờ không đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của giáo dân đến tham dự thánh lễ ngày càng đông. Theo thống kê, hiện tại Giáo phận Bùi Chu có 159 giáo xứ với trên 412.500 giáo dân. Hàng năm, đây là nơi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của Giáo phận, thu hút từ vài nghìn đến vài chục nghìn giáo dân tham gia.

Ngày 13.05.2019, theo kế hoạch, nhà thờ Bùi Chu sẽ chính thức bị hạ giải (đập đi xây mới). Đây là sự kiện đã có chuẩn bị từ trước đó nhiều năm và trong khuôn viên nhà thờ từ năm 2018 đã có một khu vực được dựng lên để lưu trữ và chế tác gỗ, phục vụ xây mới công trình này.

Theo nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng mới đây cũng xác nhận thông tin nhà thờ Bùi Chu sắp bị đập bỏ. Trước đó, sau chuyến thăm nhà thờ Bùi Chu, ông đánh giá nhà thờ rất đẹp, có giá trị kiến trúc và giá trị lịch sử quý giá, rất cần được bảo tồn. Tuy nhiên, sau đó ông lắc đầu nói “không cứu được, không có cách nào”. Theo ông Thượng, hiện nay chỉ có 4 nhà thờ ở Việt Nam nằm trong danh sách được bảo vệ là nhà thờ Phát Diệm ở Ninh Bình, nhà thờ Đức Bà ở TP. HCM, nhà thờ Lớn và nhà thờ Cửa Bắc ở Hà Nội. Trong đó, mới chỉ có nhà thờ Phát Diệm đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1988. Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn thì nằm trong danh mục Kiểm kê di sản của TP.HCM.

Theo ông Thượng, một khi các nhà thờ chưa được xếp hạng di tích các cấp thì sẽ không được bảo vệ theo Luật Di sản văn hóa và việc bảo vệ hay phá bỏ các nhà thờ sẽ hoàn toàn thuộc quyền của giáo dân và các cha xứ.

Theo quy định của pháp luật hiện nay thì quy trình xếp hạng một di tích được thực hiện “từ dưới lên”, nghĩa là các chủ thể của công trình kiến trúc nào đó phải trình hồ sơ lên các cấp có thẩm quyền theo quy định để xin công nhận di tích, chứ cơ quan nhà nước không thể chủ động xếp hạng di tích cho công trình nào.

Xem thêm hình ảnh về công trình này:

( http://mag.handhome.net )