Công tử Bạc Liêu

Mục từ "công tử Bạc Liêu" dẫn đến bài này. Xin đọc về các nghĩa khác tại công tử Bạc Liêu (định hướng).

Công tử Bạc Liêu' là cụm từ dân gian ở miền Nam Việt Nam đặt ra vào cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20 để chỉ các công tử, con của những gia đình giàu có sống ở tỉnh Bạc Liêu, trong thời kỳ xã hội Việt Nam thời Pháp thuộc. Thời đó, thực dân Pháp đã ổn định về tổ chức của vùng đất thuộc địa Nam Kỳ. Do việc phân chia lại ruộng đất, đã làm nảy sinh rất nhiều đại điền chủ ở vùng đất này. Theo phong trào khi ấy, các đại điền chủ, hào phú quyền quý khắp Nam Kỳ thường cho con lên Sài Gòn học ở các trường Pháp, thậm chí du học bên Pháp . Tuy nhiên, hầu hết các vị công tử giàu có này, ảnh hưởng bởi sự phồn hoa đô hội, sẵn tiền, nên thường đi vào con đường ăn chơi để thể hiện mình. Ngày nay, Công tử Bạc Liêu trở thành một thành ngữ để chỉ những kẻ ăn chơi, tiêu tiền như nước .

Các công tử Bạc Liêu

Trần Trinh Huy

Nổi bật nhất trong số các công tử Bạc Liêu này là Trần Trinh Huy (1900-1971), còn có tên khác là Ba Huy, hay Hắc công tử, là một tay chơi nổi tiếng số 1 ở Sài Gòn và miền Nam những năm 1930, 1940. Khả năng tài chính và độ phóng túng đối của công tử này đứng hàng số một, không một ai trong nhóm có thể tranh chấp , đến nỗi danh xưng Công tử Bạc Liêu gần như gán cho riêng ông.

Phan Kim Cân

Phan Kim Cân (? - ?) hay Công tử Cân sinh tại Bạc Liêu. Theo nhận định của tác giả Huỳnh Minh trong sách “Bạc Liêu xưa và nay”: "trong nhóm công tử Bạc Liêu ai cũng đáng chê, chỉ Phan Kim Cân là đáng khen. Bởi ông trọng nghĩa khinh tài, ai khó khăn, hoạn nạn Cân đều ra tay giúp đỡ " .

Về sau, ông Cân được làm Ủy viên Tài chánh Ngân khố tỉnh Bạc Liêu cho chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và là đại biểu Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam khu Tây Nam bộ .

Trần Trinh Đinh

Trần Trinh Đinh hay Công tử Đinh (1896-?), là anh cả trong số 7 anh em của gia đình Hắc Công tử Ba Huy và cũng là một tay ăn chơi có hạng.. Khi miền Nam manh nha nền công nghiệp xay sát lúa gạo, ông Trần Trinh Trạch, cha của ông Đinh, đã bỏ ra một số vốn khổng lồ để cất “nhà máy lửa” mang tên Hậu Giang, giao cho Trần Trinh Đinh cai quản. Đây có thể là một nhà máy lớn nhất Nam Bộ dạo đó, với công suất xay lúa 15 tấn một ngày. Là chủ một nhà máy lớn nên ông Đinh giàu sang nhanh chóng và là tay ăn chơi có hạng. Trong một lần, khi đưa gạo sang Nam Vang (Campuchia) bán, giao du với tầng lớp giàu có ở đó, công tử Đinh quen với một tài xế xe trong cung vua, có người vợ đẹp ... mê hồn. Do quen với cách ăn nói của dân cậu, Đinh ngỏ ý với gã tài xế: “Mày bán vợ cho tao, bao nhiêu tao cũng mua“. Tài xế nổi nóng, thách thức: “20.000 đồng đó, ông có tiền mua không?” (Hồi đó, giá 20 cân thóc chỉ một hào). Tưởng nói cho bõ giận, ai dè Hai Đinh mua thật. Vợ tay tài xế đã ở với Trần Trinh Đinh cho đến cuối đời .

Trần Trinh Khương

Trần Trinh Khương hay còn gọi là Cậu Tám bò, người con út của Trần Trinh Trạch. Ông được du học tại Pháp, nhưng lại nổi tiếng về việc ăn chơi, tiêu xài tiền phung phí và ... chơi nổi . Ông Trạch mất tại Sài Gòn năm 1942 vì bệnh suyễn. Cậu Tám Bò nghĩ ra một “chiêu độc”: "xác ông Hội đồng được đeo kiếng đen, đặt ngồi ngay ngắn trong chiếc xe hiệu Chevollet đưa về Bạc Liêu. Khi đến địa phận tỉnh này, tá điền hai bên đường cứ cúi đầu cung kính vì ngỡ ông Hội đồng đi thăm ruộng. Đến khi gia tộc phát tang mới bật ngửa..."

Huỳnh Văn Phước

Huỳnh Văn Phước tên tiếng Hoa là Dù Hột, ông là con của ông chủ Chá, một đại địa chủ xứ Bạc Liêu, là người Việt gốc Hoa.

Theo nhà văn Phan Trung Nghĩa, đối tượng khai sinh ra thành ngữ Công tử Bạc Liêu chính là Huỳnh Văn Phước. Tương truyền Dù Hột “chịu chơi” đến mức khi thấy có 5 chiếc xe tranh nhau chở khách bèn bao tất tần tật vì ngưỡng mộ cái thú trả tiền không cần “cân đo đong đếm”. Công tử Dù Hột cho một chiếc chở ông, chiếc chở nón, chiếc chở gậy, chiếc chở cặp da và chiếc chở mắt kiếng....

Các công tử tay chơi khác

Theo nhà báo, nhà văn Phan Trung Nghĩa, tác giả quyển sách “Công tử Bạc Liêu - sự thật và giai thoại” thì thành ngữ Công tử Bạc Liêu được xã hội hóa và gọi chung cho tất cả những “địa chủ con” ... gồm những công tử có máu ăn chơi danh bất hư truyền. Một số công tử cũng nổi tiếng ở những vùng khác nhau của miền nam:

Công tử Mỹ Tho Lê Công Phước

Lê Công Phước (1901-1950) là một tay chơi nổi tiếng ở miền Nam những năm của thập niên 1920, 1930. Ông còn có biệt danh Bạch công tử. Lê Công Phước để lại nhiều giai thoại về ăn chơi hoang phí. Ông còn là người có rất nhiều đóng góp cho nghệ thuật cải lương ở miền Nam khi đó và là một trong số những người chồng của Nghệ sĩ nhân dân Phùng Há.

Công tử Vĩnh Long Châu Văn Sanh

Châu Văn Sanh hay còn gọi là công tử Lời là một Liệt sĩ

Công tử Cần Thơ Dương Văn Quảng

Công tử Cần Thơ Dương Văn Quảng là con của ông Dương Lập Cang. Ông Cang được cho là người khởi công xây dựng ngôi đình Bình Thủy và nhà cổ Bình Thủy nổi tiếng

Xem thêm

• Trần Trinh Huy
• Lê Công Phước
• Tứ đại Phú hộ