Sống thọ 87 tuổi, làm quan ở những chức vị rất cao trong suốt 70 năm, trải qua mấy triều vua, Ứng Quận công Đặng Đình Tướng được đánh giá là một trong những danh sĩ nổi bật nhất của thời Lê Trung Hưng. Không những thế, những nỗ lực cống hiến cho đời đã giúp ông để lại cho nhiều thế hệ cháu con phúc lộc dồi dào. Không ngẫu nhiên mà ngay đương thời, thiên hạ đã gọi ông là Tiên Quốc lão!

Tiên Ông Quốc Lão Đại Tư Đồ Ứng Quận công Đặng Đình Tướng xuất thân từ một dòng họ rất danh giá của làng Lương Xá, huyện Chương Mỹ. Ông là cháu năm đời của Thái úy, Nghĩa Quốc công  Đặng Huấn. Cha ông, Yên Quận công Đặng Tiến Thự, một trọng thần  đương thời.

Đặng Đình Tướng sinh năm 1649,  nguyên tên là Đặng Thụy, tự là Đình Tướng, sau lấy tên là Đặng Đình Tướng, hiệu là Trúc Trai và Trúc Ông. Xuất thân dòng dõi danh gia vọng tộc, mặc dù được bà nội chăm sóc ở trong cung, sống giữa ngọc ngà nhung lụa, nhưng vị danh sĩ tương lai rất chăm chỉ dùi mài kinh sử, không quan tâm tới những chuyện chơi bời. Nhờ thế, năm 20 tuổi (1669), ông đã đỗ giải nguyên trong kỳ thi Hương. Một năm sau đó, tại kỳ thi Hội khoa Canh Tuất (1670), ông đã trở thành một trong 7 người đỗ tiến sĩ xuất thân. Năm 1671 ông được bổ nhiệm làm Hàn Lâm Viện hiệu thảo, cùng năm ấy ông theo thế tử Tây định vương Trịnh Căn đi đánh Phương Nam.

Vào triều làm quan, Đặng Đình Tướng dĩ nhiên là được chúa Trịnh rất để ý nâng đỡ vì là dòng dõi công thần ruột thịt. Năm 1675 ở tuổi 26, Đặng Đình Tướng đã được đưa lên làm Đốc đồng Kinh Bắc. Một năm sau (1676), ông được đưa lên làm Hiến sát xứ Sơn Tây… Năm 1682, Đặng Đình Tướng được cử làm Công khoa Cấp sự trung…

Năm 1683, ông được cử đi sứ nhà Thanh lên biên giới nhận số vương thân nhà Mạc do sứ nhà Thanh trao trả. Những người đi cùng gặp khó khăn nên đã bỏ trốn cả, trước tình hình đó, ông đã dùng tài giao tiếp của mình hoàn thành nhiệm vụ mà triều đình giao cho.

Đầu năm 1687, Đặng Đình Tướng được phái làm Đốc thị đi dẹp giặc ở các đạo Tuyên, Hưng thuộc miền Tây. Và tới mùa thu, ông cũng đã hoàn thành nhiệm vụ, làm yên cả cõi. Với nhiều công lao lớn, ông được thăng chức làm Tri Thủy sư và được theo hầu bên cạnh chúa Trịnh Căn…

Năm 1697, Đặng Đình Tướng lại được cử làm phó sứ trong phái đoàn nước ta sang triều cống cho nhà Thanh, tới tháng 4/1698 mới trở về.  Trong thời gian đi sứ, ông đã viết nhiều bài thơ thể hiện tình cảm thương nhớ về quê hương, đất nước, được thể hiện trong 50 bài thơ trong tập  “Trúc Ông Phụng Sứ”.

 

Các con cháu họ Đặng đến thăm nhà thờ Danh nhân Tiến sĩ Đại tư Đồ Ứng Quận Công Đặng Đình Tướng tại xã Thụy Hương.(Ảnh Đặng tộc Việt Nam)

Tới năm 1705, Đặng Đình Tướng đã được phong làm Bồi tụng, Tả thị lang Bộ Lại, tước nam. Đây là chức đứng đầu hàng quan văn thời đó. Trong con mắt của chúa Trịnh Căn, ông không chỉ là người cháu thân thiết, có nhiều công lao mà còn “có mưu cơ, tài lược, hiểu biết việc quân”. Chính vì thế nên tháng 2/1705, Đặng Đình Tướng còn được  đưa ra làm Quyền trấn thủ Sơn Nam. Sau khi nhậm chức một thời gian ngắn, vì đã dẹp yên trộm cướp, nhân dân yên ổn, nên các huyện, xã trong trấn dâng khải ca ngợi, Đặng Đình Tướng đã được chuyển sang võ ban với chức Trung quân Hữu Đô đốc, tước Ứng Quận công, cai quản Tả Dũng thủy cơ kiêm Trấn thủ Sơn Nam.

Khi Trịnh Cương lên ngôi chúa, sau khi Trịnh Căn qua đời năm 1709, Đặng Đình Tướng càng được trọng dụng. Tuy nhiên tới năm 1717, khi đã 70 tuổi, ông dâng sớ tới 7 lần, chúa mới cho về trí sỹ.

Tháng 10 năm 1919, ông dâng sớ xin về quê. Chúa gia phong làm Trí sĩ Ứng Quận công, Quốc lão tham dự triều chính và về quê nghỉ hưu…

Khi chúa Trịnh Cương lập Trịnh Giang làm thế tử, Đặng Đình Tướng dâng lên 8 thiên Thuật cổ quy huấn, nói về những điều khuyên răn và xin chúa Trịnh ban cho thế tử. Chúa Trịnh Cương khen ngợi ông và thỉnh thoảng mời ông vào phủ bàn việc. Mỗi lần như thế, ông đều được nhà bếp trong cung đãi cơm chu đáo. Mãi tới năm 84 tuổi, Đặng Đình Tướng mới được cho nghỉ hưu lần thứ hai sau khi được gia phong làm Đại tư mã. Hai năm sau, ông lâm bệnh. Chúa sai ngự y bốc thuốc chạy chữa nhưng do tuổi cao, sức yếu, ngày 15/4 năm Ất Mão ông tạ thế, hưởng thọ 87 tuổi, được tặng là Đại Tư Đồ, ban thụy là Ôn Cẩn, bao phong thượng đẳng phúc thần Ứng Đại Vương.

Nói về ông, phần tục biên của Đại Việt sử ký toàn thư ghi: “Ông là bậc kỳ cựu của triều đình Chúa Trịnh, được nhà Chúa thân yêu tin cẩn, giữ lễ khác hẳn với các quan, con ông là Đình Gián, Đình Quỳnh. Cháu ông là Đình Mật đều dự võ ban, đều lấy công chúa. Còn người khác làm  quan to chỉ vinh hiển một đời. Năm 87 tuổi thì mất được chúa cấp đất an táng, ân điển thật không ai sánh kịp. Người đời bấy giờ thường gọi ông là Tiên Quốc Lão”.

Vào ngày 13/4 tới đây, Họ Đặng vùng Lương Xá - Chúc Sơn, chi tộc họ Đặng xã Thụy Hương sẽ long trọng tổ chức  kỷ niệm 10 năm đón nhận di tích lịch sử văn hóa nhà thờ Danh nhân Tiến sĩ Đại tư Đồ Ứng Quận Công Đặng Đình Tướng và kỷ niệm 365 năm ngày sinh của ông, nhằm tưởng nhớ đến công lao to lớn của ông và giáo dục các thế hệ con cháu noi gương tiên tổ góp phần xây dựng quê hương giàu mạnh./.

 

Hoàng Tình (Đài Chương Mỹ)