PTO- Trên bản đồ hành chính, núi Thắm như giao long uốn mình bao bọc phía Tây xã Khải Xuân (Thanh Ba). Không chỉ tạo địa thế vững trãi cho một vùng đất, núi Thắm còn là chứng tích cho nhiều cuộc đời dâu bể, từ tăm tối bước ra ánh sáng.
 |
| Làng xóm trù phú dưới chân núi Thắm. |
Bao đời nay, núi Thắm là biểu tượng thiêng liêng, niềm tự hào và gắn bó mật thiết với người Khải Xuân. Chưa đầy thế kỷ trước, đây còn là vùng rừng núi hoang vu với hệ động, thực vật phong phú, đa dạng. Ngoài các loại gỗ quý như: Đinh, lim, dổi, de, chò chỉ, sến, táu… mọc bạt ngàn, núi Thắm còn là nơi cư trú của nhiều loài thú quý hiếm: Hổ, báo, gấu, hươu, nai… Trong thời gian dài, rừng núi Thắm là nguồn sống chính của người dân địa phương từ cung cấp thực phẩm, nguyên liệu dựng nhà, đồ dùng sinh hoạt đến các cây dược liệu chữa bệnh. Đặc biệt, ở núi Thắm còn có món rau vi mọc gần các khe đá, “thân làm cá, lá làm rau”, tạo nên hương vị độc đáo. Bên sườn đông núi Thắm, trên những tràn ruộng bậc thang là cuộc sống lầm than cơ cực dưới ách cai trị độc đoán của thực dân, phong kiến. Những cảnh đời đau thương đi vào văn học. “Bố con ông lão chăn bò trên núi Thắm” – người cố nông ở đợ cho địa chủ Đỗ Văn Nhân- từ cuộc đời lầm than bước vào tác phẩm văn học, trở thành nhân vật gây thương cảm cho hàng triệu người đọc qua mỗi trang viết của nhà văn Xuân Thu… Một lão nông có trang trại dưới chân núi Thắm nhớ lại: Ngày ấy, vùng nay đất đai tuy nhiều, nhưng quá nửa ruộng canh tác rơi vào tay các địa chủ tay, phong kiến. Riêng ở Khải Xuân, địa chủ Đỗ Văn Nhân chiếm 150 mẫu ruộng, 300 mẫu đồi, lập đồn điền, thuê những cố nông tay không tấc đất như bố con ông lão Cóc cày thuê, cuốc mướn, chăn bò...; địa chủ Đinh Xuân Toản chiếm 45 mẫu ruộng, 250 mẫu đồi; địa chủ Ma Thị Quýt chiếm 36 mẫu ruộng…Phận làm thuê, quanh năm đầu tắt mặt tối mà vẫn chẳng đủ ăn. Thế nên khi cán bộ Việt Minh về tuyên truyền vận động, đông đảo người dân đã đồng lòng đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền, cùng với nhân dân cả nước làm nên cuộc cách mạng tháng Tám đập tan ách áp bức, bóc lột. Nếu ví cuộc cách mạng tháng Tám là một dòng sông lớn cuốn trôi tất cả bọt rác ứ đọng của chế độ thực dân, phong kiến bất công suốt bao năm thì đồng thời nó cũng gột sạch quá khứ tủi nhục, làm sáng lên những thân phận một thời lầm than.
Về Khải Xuân đúng ngày Trường Tiểu học tổ chức Đại hội Công đoàn. Giờ giải lao, Phó Hiệu trưởng Nguyễn Thị Hồng trẻ trung, nhanh nhẹn từ vị trí Đoàn Chủ tịch bước xuống, miệng cười tươi giới thiệu: “.Tôi là cháu ngoại của cụ Tạ Thị Chẫu - con gái cụ Cóc. Bà ngoại tôi bị địa chủ đánh đập tàn nhẫn đến hỏng một con mắt, những tưởng con cháu không ngóc đầu lên được. Từ cuộc đời các cụ, giờ đây chúng tôi càng thấm thía giá trị cuộc sống mình đang được hưởng”.
Quá khứ đã khép lại. Những cuộc đời xưa đã sang trang mới. Con cháu chủ đất Đỗ Văn Nhân năm nào, giờ có người định cư ở phía Nam cũng đã nhiều lần liên lạc, tìm về quê cha, đất tổ. Trong số họ có một ông tiến sĩ rất am hiểu về cây chè trung du, đã từng cùng với đoàn nghiên cứu đóng góp cho xã nhiều ý kiến quý báu chiến lược phát triển cây chè dưới chân núi Thắm.
“Ôn cố tri tân”! Đúng như lời chắt ngoại người chăn bò cho địa chủ năm xưa, cùng Bí thư Đảng bộ xã Trần Văn Lực đi suốt con đường nhựa liên xã dọc theo chiều dài núi Thắm, vào thăm những gia đình an cư lạc nghiệp dưới chân núi có thể cảm nhận được những đổi thay đáng mừng trong cuộc sống người dân. Dọc con đường, xóm làng trù phú trải dài với những ngôi nhà khang trang, thanh bình nép dưới tán cây. Ngay đầu đoạn đường bê tông mới đổ nối vào khu trang trại phía trong núi, ông Trần Văn Hùng nhàn tản ngồi tỉa cành, tạo dáng cho mấy cây cảnh. Trước sân, toán thợ đang hoàn thiện nốt mái tôn chống nắng. Rót nước chè xanh mời khách, ông vui giọng phân trần: “Tôi quê gốc ở Thạch Sơn, Lâm Thao. Ông cụ thân sinh là bộ đội kháng Pháp, tôi nhập ngũ cầm súng bảo vệ biên giới phía Bắc. Hoàn thành nghĩa vụ, đất lành chim đậu, tôi đưa cả gia đình lên đây lập nghiệp. Mới đầu cũng khó khăn vất vả lắm. Nhưng giờ kinh tế đã ổn định, các cháu trưởng thành cả. Nhà làm tám sào ruộng, mấy sào đồi, cứ chịu khó thì lo gì không no đủ. Xã hội phát triển, đời sống người dân cũng được nâng lên rõ rệt. Ngay như chuyện đường xá đi lại thôi. Trước đây trục đường này ngày nắng lầm bụi đỏ, xóc nảy người, mưa xuống lầy lội, trơn trượt. Nay trải nhựa phẳng lỳ. Đời sống khá giả, được Nhà nước hỗ trợ xi măng, 17 hộ ở đây đã đóng góp làm con đường bê tông chạy thẳng vào phía trong, thuận tiện cho việc đi lại chăm sóc ruộng nương và vận chuyển sản phẩm làm ra…”.
Nói về những đổi thay của xã, Bí Thư Đảng bộ Trần Văn Lực phấn chấn: “Đảng bộ, chính quyền và người dân đồng thuận vì mục tiêu chung xây dựng quê hương giàu đẹp. Những năm gần đây, phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương, kinh tế xã hội Khải Xuân liên tục phát triển ổn định, đời sống người dân không ngừng được cải thiện và nâng cao. Đến nay, thu nhập bình quân của người dân đã đạt trên 9 triệu đồng/người/năm. Hộ nghèo giảm còn 17%. Nỗi lo lương thực đã là chuyện của quá khứ, tháng ba, ngày tam xóm thôn vẫn vui như tết. Thế mạnh đất lâm nghiệp được bà con phát huy với những đồi chè, nguyên liệu giấy cho thu nhập cao. Toàn xã hiện có hơn trăm ha chè đang cho thu hoạch và hơn ba trăm ha cây nguyên liệu trồng theo dự án 661. Chúng tôi đang tập trung mọi nguồn lực hoàn thành Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới trong một tương lai gần”.
Người dân ở Khải Xuân vẫn thường nói vui, nếu xét theo “tiêu chí” xưa về mức sống và đất đai thì làng mình giờ có đến vài trăm “địa chủ” nhà cửa khang trang, cuộc sống khá giả, đất ruộng, đất rừng hàng chục ha. Thế mới biết, người dân chẳng bao giờ quên lãng chuyện xưa để thêm trân trọng những gì tốt đẹp mình đang có.
Nhìn về phía Tây, núi Thắm như xanh hơn, cao hơn dưới trời thu tháng tám. Trên các trục đường, thấp thoáng bóng người đang phát quang cây cối mọc lấn hành lang đường liên thôn. Đó đây, những khẩu hiệu căng ngang đường, cờ Tổ quốc ẩn hiện trên ban công những căn nhà hai, ba tầng khu phố mới. Người Khải Xuân đang náo nức chuẩn bị đón ngày kỷ niệm cách mạng thành công và sự ra đời của đảng bộ xã – một tổ chức cơ sở đảng có bề dày truyền thống 65 năm, đạt danh hiệu trong sạch vững mạnh nhiều năm của đảng bộ huyện Thanh Ba.
Hà Phương
