Bắc Ninh: Phát hiện khảo cổ quan trọng về dấu tích tháp Phật giáo thời Lý cao 30m

“Chúng ta thường coi cột đá chùa Dạm là biểu tượng mỹ thuật cổ Việt Nam. Nhưng con rồng trên cột nhìn vào đâu, chầu vào điều gì vẫn còn bỏ ngỏ. Giờ đây, đã có thể đưa ra giả thuyết về điều đó”, TS Lê Đình Phụng nói trong buổi báo cáo cuối tuần qua về cuộc thám sát chùa Dạm trong suốt 1 tháng.

Chân tháp đối diện với cột đá chùa Dạm đã phát lộ khi TS Lê Đình Phụng cùng đồng nghiệp phát quang và khai quật một mô đất lớn. “Chúng tôi phát quang toàn bụi thì thấy đây là một tháp đá. Những dấu tích về kiến trúc còn khá nguyên vẹn, nếu không muốn nói là nguyên vẹn nhất trong số những tháp đá thời Lý còn lại. Khi phát quang và khai quật, toàn bộ hệ thống trang trí chân tháp còn nguyên vẹn”.

Các họa tiết trang trí của chân tháp hoàn toàn là hoa văn thời Lý. Kỹ thuật đổ chì để ghép các thành phần kiến trúc của tháp với nhau cũng giống hệt các kiến trúc thời Lý khác. Đặc biệt, khi chỉnh lý hiện vật, TS Phụng cũng tìm thấy các mảnh chì.

“Chúng ta có thể kết luận đây là tháp còn nguyên từ thời Lý. Nó cũng đúng với tư liệu lịch sử. Sử chép khi xây dựng chùa Dạm các vua Lý cho xây dựng một tháp đá với thời gian 5 năm 6 tháng mới xong”, TS Phụng nói.

“Bình đồ tháp vuông, mỗi cạnh 8,4 mét. Nếu áp dụng tỷ lệ vàng mà nhà nghiên cứu Pháp Bezacier đã rút ra từ các tháp thời Lý khác như Tường Long, Phật Tích, Đọi Sơn… thì tháp sẽ phải có chiều cao từ 25-30 mét nếu còn”.

Điều TS Phụng rất tâm đắc là tìm xem trong tháp có gì. Giả thuyết về điều này đã được ông đưa ra nhờ tương quan của tháp với cột đá chùa Dạm, chỉ cách đó vài mét.

“Cột đá chùa Dạm cũng chưa hề có sự xê dịch. Như vậy, có thể căn cứ vào hướng quay đầu của hai con rồng trên cột đá đó để xác định thứ nó chầu. Tài liệu cho thấy, chiếc tháp chúng ta vừa tìm thấy được dựng để thờ Phật. Do đó, nhiều khả năng hai con rồng quay về chầu tượng Phật đựng trong lòng tháp”, TS Phụng phân tích.

Giả thuyết của ông cũng vững vàng hơn bởi khi độ cao của nền tháp và độ cao của hai con rồng tương xứng nhau. Chiều cao của tháp, bình đồ của tháp cũng tương đương cột đá chùa Dạm.

Để khẳng định rõ hơn về niên đại, các nhà nghiên cứu của Viện khảo cổ cũng bóc thêm kiến trúc quanh chân tháp. Qua đó, họ thấy ngói mũi sen, hệ thống lát nền cũng của thời Lý. Niên đại của bó nền và tháp cùng nhau, tức là gần nghìn năm tuổi.

Hiện trên mô đất đã tìm thấy tháp vẫn còn một bia đá thời Lê Trung hưng. Mặc dù vậy, do phong hóa, bia đã mờ hết. TS Phụng đã kiểm tra 22 vạn thác bản của Viện Viễn Đông Bác cổ rập song không thấy có nội dung văn bia này.

TS Lê Đình Phụng giới thiệu về chân tháp mới phát lộ, phía sau là cột đá chùa Dạm - Ảnh: N.A

Đầu rồng thời Lý được tìm thấy tại chùa Dạm

Theo Ngô An - TN

Tin liên quan:

Tọa đàm khoa học hiện trường về kết quả khai quật khảo cổ học khu di tích chùa Dạm

Ngày 5-11, tại khu di tích chùa Dạm (xã Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh) diễn ra buổi Tọa đàm khoa học hiện trường về kết quả khai quật khảo cổ học khu di tích chùa Dạm.

Việc khai quật khảo cổ khu di tích chùa Dạm được thực hiện theo Quyết định số 2745/QĐ-BVHTTDL ngày 5-9-2011 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Sau một tháng tiến hành khai quật khảo cổ học trên diện tích 300 m2  ở cả 4 cấp nền cho thấy: Chùa Dạm được xây dựng là một quần thể kiến trúc đồ sộ gồm 4 lớp kiến trúc xây cao dần lên theo độ cao sườn núi trên tổng diện tích mặt bằng khoảng 7356m2. Mỗi cấp nền được kè 3 lớp đá vững trãi, có nhiều công trình khác nhau, trong đó chùa chiếm vị trí trung tâm. Cấp cao nhất là đền thờ Linh Nhân Hoàng Thái Hậu (mẹ vua Lý Nhân Tông), ba cấp dưới là kiến trúc chùa, các kiến trúc tháp đá, cột đá nằm trong tổng thể chung của khu di tích. Dấu tích các trụ sỏi tìm được mang kỹ thuật và vật liệu thời Lý cho thấy quy mô ngôi chùa được xây dựng to lớn, thuộc loại hình kiến trúc “tiền Phật hậu Thánh”…

Móng tháp đá với kiến trúc, hoa văn tinh xảo

Nhiều gạch ngói, hiện vật thời Lý tìm được trong quá trình khai quật khảo cổ học tại chùa Dạm.

Tại buổi tọa đàm, các nhà khoa học đều chung nhận định kết quả khai quật tại chùa Dạm có giá trị và ý nghĩa quan trọng. Tuy nhiên, diện tích khai quật còn quá nhỏ so với diện tích tổng thể và kết quả đó mới chỉ là tài liệu ban đầu, cần phải có cuộc khai quật quy mô lớn hơn để tìm hiểu toàn diện về khu di tích quan trọng này, làm cơ sở cho việc thiết kế, phục dựng di tích trong giai đoạn tiếp theo…

Theo Thuận Cẩm - BBN