Chùa Hòe Nhai

Chùa Hoè Nhai (Hồng Phúc tự)
Chùa Hòe Nhai
Vị trí
Quốc gia	Việt Nam
Địa chỉ	số 19 phố Hàng Than, phường Nguyễn Trung Trực, quận Ba Đình, Hà Nội.
Thông tin
Tông phái	phái Tào Động
Khởi lập	tương truyền có từ đời nhà Lý
Quản lý	Giáo hội Phật giáo Việt Nam
Chủ đề:Phật giáo

Chùa Hoè Nhai tên chữ là Hồng Phúc tự ở số 19 phố Hàng Than, phường Nguyễn Trung Trực, quận Ba Đình, Hà Nội. Đây là ngôi chùa cổ, tương truyền có từ đời nhà Lý.

Lịch sử

Theo văn bia năm Chính hòa 24 (1703) đời vua Lê Hy Tông (1676 - 1705) do Tiến sĩ Hồ Tông Mục soạn ghi " chùa xây tại Hòe Nhai tại bến Đông Bộ Đầu ". Văn Bia còn có đoạn miêu tả vị thế chùa như sau:

" Hồng Phúc ở Hà Thành

Núi Nùng như vạt áo

Sông Nhị như giải lưng

Hồ Trúc Bạch chắn ngang

Dòng Tô Lịch vòng lại

Đây thực là chốn Tùng Lâm lâu đời của đất Thăng Long..."

Chùa Hòe Nhai trải qua nhiều lần sửa chữa lớn khá thường xuyên vào các năm 1699, 1703, 1812, 1894, 1920, 1946, 2010. Phạm vi chùa trước kia khá lớn, sang thời Pháp thuộc bị thu lại như hiện nay.

Kiến trúc

Một số pho tượng trong chùa Hòe Nhai, trong đó có bức tượng Phật ngồi trên lưng một vị vua đang phủ phục

Chùa được xây dựng theo kiểu chữ công trên diện tích khoảng 3000 m2 gồm 2 tòa bái đường 5 gian, chính điện 3 gian, nhà tổ 7 gian. Phía trước là chính điện, phía sau là nhà tổ và tăng phòng, xung quanh là hành lang. Thượng điện còn giữ được nhiều bức chạm hình tứ linh và các cửa võng sơn son thếp vàng. Chùa có nhiều tượng Phật được bày làm 6 lớp. Tổng số tượng ở chùa Hòe Nhai gồm 68 pho, được làm bằng nhiều chất liệu khác nhau như đồng hun, gỗ quý, đất nện, được sơn son thếp vàng. Chùa có một quả chuông mang niên hiệu Long Đức 3 (1734). Sân chùa có hai ngọn tháp cao 3 tầng. Trong chùa còn có đến 28 tấm bia, cổ hơn cả là bia dựng năm Chính Hoà 24 (1703) ghi rõ vị trí chùa ở phường Hoè Nhai, tại Đông Bộ Đầu tức Bến Đông. Chính nhờ bia này mà giới sử học ngày nay xác định được vị trí trận chiến thắng ngày 29 tháng 1 năm 1258 của quân nhà Trần mà sử chép là chiến thắng Đông Bộ Đầu, đuổi quân Nguyên, giải phóng kinh thành có vị trí ở khu vực gần chùa Hoè Nhai ngày nay.

Trong chùa có nhiều tượng cổ, cổ nhất là tượng Cửu Long (Thích Ca sơ sinh). Đặc sắc nhất pho tượng kép hình một vị vua quỳ để tượng Phật trên lưng. Tương truyền sau khi vua Lê Hy Tông đuổi nhiều hòa thượng lên núi, sư Tông Diễn (Tổ Cua) đã thức tỉnh vua, nên vua Lê Hy Tông cho làm pho tượng này thể hiện sự sám hối của mình.

Chùa còn bộ Tượng Dược Sư tam tôn (Dược Sư Phật, Nhật Quang Bồ tát, Nguyệt Quang bồ tát) cổ nhất VN, cùng với một bộ Hoa Nghiêm Tam thánh, các tượng Phật, Bồ tát này đặc biệt nhất Việt Nam vì tạo hình đầu trọc như 1 vị sư chứ không có tóc bụt ốc,...

Giới điệp của thiền sư Đạo lịch chùa Hòe Nhai Hộ địệp giới Đại Quang Tự giới đàn năm bính tuất

Chùa Hòe Nhai là "chốn tổ" của phái Tào Động, một trong hai phái lớn của Phật giáo ở miền Bắc Việt Nam.

Di vật quý

• Khánh Đồng: cao 1m, rộng 1.5m, đúc năm giáp Dần niên hiệu Long Đức thứ 3 (1734) đời Lê Thần Tông
• Trống Đồng: đúc vào niên hiệu Tự Đức (1848 - 1883) nhà Nguyễn
• 28 Tấm bia đá, cổ nhất là bia Chính hòa thứ 24 (1703)
• Tháp Ấn Quang xây năm 1963 thờ Hòa thượng Thích Quảng Đức, người đã vị pháp vong thân

Các đời Trụ trì

Tào Động Đời Thứ	Thế Thứ Tào Động tại Việt Nam	Danh hiệu	Pháp Húy	Ghi Chú
36	2	Thiền sư Thuỷ Nguyệt	Thông Gíac Đạo Nam	Người VN đầu tiên theo dòng Tào Động, đệ tử của Ngài Thiền Sư Nhất Cú Tri Giáo (Người Trung Quốc)
37	3	Thiền sư Chân Dung	Tông Diễn	Tổ Cua, vị đã cảm hóa Vua Lê Hy Tông và giải cứu Pháp nạn
38	4	Thiền sư Tĩnh Gíac	Từ sơn Hành Nhất
39	5	Thiền sư Bản lai thiện thụân	Tỉnh Chúc Đạo Chu
40	6	Thiền sư Viên Thông lại Nguyên	Hải Điện Mật Đa
41	7	Thiền sư Đạo Nguyên thanh lãng	Khoan Dục Phổ Chiếu
42	8	Thiền sư Thanh Đàm	Gíac Đạo Tâm Minh Chính Hoằng Quang
43	9	Thiền sư Lục Hoà	Gíac lâm Minh Liễu
44	10	Thiền sư Thanh Như Chiếu	Đạo Minh Quang Lịch Minh Đạt
45	11	Thiền sư Hồng Phúc	Quang Lư Thích Đường, Như Như	Tổ quạ, Sư sau trụ trì chùa Mễ Trì - Từ liêm - Hà Nội, dân làng đi làm đồng gửi trẻ con cho sư trông nom, sư vẽ một cái vòng cho trẻ ngồi vào đứa nào cũng ngoan, sư gọi qua đến xếp thành hàng cho chơi với trẻ con.
46	12	Thiền sư Thái Hoà	Chính Bỉnh Thích Bình Minh Vô Tướng
47	13	Thiền sư Tâm Nghĩa Tính Nhân Từ
48	14	Thiền sư Thanh Thiệu	Thích Đức Nhuận, Đức Hạp	Tổ Đồng Đắc (1897 - 1993), Đệ nhất Pháp Chủ GHPGVN
49	15	Thiền sư Nguyên Cát	Thích Thanh Khánh	(1921 - 2013)
50	16	Đại đức Thích Tâm Hoan

Tham khảo

• Đặng Đức Siêu (2006). Sổ tay Văn Hoá Việt Nam. Nhà Xuất Bản Lao động. 

Xem thêm

• Danh sách chùa Hà Nội