Trần Hiến Tông

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Bước tới: menu, tìm kiếm
Trần Hiến Tông
Hoàng đế Việt Nam (chi tiết...)
Hoàng đế nhà Trần
Trị vì 1329 - 1341
Tiền nhiệm Trần Minh Tông
Thái thượng hoàng Chương Nghiêu Văn Triết Thái thượng hoàng đế
Kế nhiệm Trần Dụ Tông
Thông tin chung
Thê thiếp Hiển Trinh công chúa
Tên húy Trần Vượng (陳旺)
Niên hiệu Khai Hựu (開佑)
Miếu hiệu Hiến Tông (憲宗)
Triều đại Nhà Trần
Thân phụ Trần Minh Tông
Thân mẫu Minh Từ quý phi
Sinh 17 tháng 5, 1319
Mất 11 tháng 6, 1341
Việt Nam
An táng An Lăng
Tôn giáo Phật giáo

Trần Hiến Tông (chữ Hán: 陳憲宗; 17 tháng 5, 1319 – 11 tháng 6, 1341) , là vị hoàng đế thứ 6 của triều đại nhà Trần trong lịch sử Việt Nam, trị vì trong 13 năm (1329 - 1341).

Hiến Tông tuy được nhường ngôi trị vì nhưng việc điều khiển triều chính, kể cả việc dẹp loạn Ngưu Hống ở Đà Giang, đánh quân Ai Lao xâm phạm bờ cõi đều do Thái thượng hoàng Trần Minh Tông, cha ông đảm nhận.

Sử thần Ngô Sĩ Liên bình luận về ông: Hoàng đế tư trời tinh anh, sáng suốt, vận nước thái bình, nhưng hưởng thọ không dài, chưa thấy làm được gì, đáng tiếc thay!.

Thân thế[sửa | sửa mã nguồn]

Hiến Tông tên húy là Trần Vượng (陳旺), là con trưởng của hoàng đế Trần Minh Tông, mẹ là Quý phi Lê thị. Tuy là con đầu lòng của Minh Tông, nhưng do mẹ là thứ xuất, lại không phải là chính cung nên xét về chính danh ông vẫn chỉ là con thứ.

Năm 1328, xảy ra vụ án xử tử Quốc phụ Huệ Vũ đại vương Trần Quốc Chẩn. Nguyên do Minh Tông muốn lập ông làm Hoàng thái tử, nhưng cha của Hoàng hậu là Huệ Vũ đại vương muôn chờ khi Hoàng hậu sinh rồi hãy lập con trưởng đích làm Tự quân, tránh lập dòng máu bên ngoài. Minh Tông do thương yêu Quý phi, tuy không nói nhưng có ý bực mình Huệ Vũ đại vương.

Lợi dụng hoàn cảnh éo le đó, Cương Đông Văn Hiến Hầu là con của Tá thánh Chiêu Văn đại vương Trần Nhật Duật muốn đánh đổ Hoàng hậu để lập Trần Vượng làm Thái tử, mới đem của đút cho gia thần của Quốc Chẩn là Trần Nhạc khoảng 100 lạng vàng bảo Trần Nhạc vu cáo cho Quốc Chẩn có âm mưu làm phản. Quốc Chẩn bị bắt giam, Quý phi mẹ ông do muốn nhanh chóng lập ông lên ngôi mà hạ độc giết chết Quốc Chẩn.

Ngày 7 tháng 2, năm 1329, Hoàng đế Trần Minh Tông xuống chiếu phong Trần Vượng làm Hoàng thái tử.

Trị vì[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 15 tháng 2, năm 1329, Minh Tông nhượng ngôi cho Thái tử làm Thái thượng hoàng. Ông lên ngôi, tự xưng Triết Hoàng (哲皇), đặt niên hiệu là Khai Hựu (開佑). Ông được cho là vua lấy vì, do khi lên ngôi còn nhỏ, quyền hành thực tế ở cả trong tay Thượng hoàng, cho nên tuy có trị vì 13 năm nhưng Trần Hiến Tông không được tự chủ việc gì cả.

Dưới triều Trần Hiến Tông, biên giới phía Bắc và phía Nam tương đối ổn định. Trong vòng 10 năm, nhà Nguyên có hai lần sứ giả sang Đại Việt vào các năm Tân Mùi (1331), Ất Hợi (1335), để thông báo vua mới lên ngôi và nhà Trần đã cho người sang chúc mừng.

Thời gian làm vua của Hiến Tông, nhà Trần không tổ chức khoa thi nào để chọn nhân tài. Vào năm Đinh Sửu (1337) có xuống chiếu cho các quan trong triều cũng như ngoài các lộ, hàng năm xét những thuộc viên do mình quản lý, người nào siêng năng cẩn thận thì giữ lại, còn người nào không làm được thì truất bỏ.

Từ năm Quý Dậu (1333) đến năm Mậu Dần (1338) chỉ trong vòng 6 năm, đã có nhiều thiên tai lớn xảy ra như lụt lội, bão gió, động đất. Vì vậy Trần Hiến Tông hạ lệnh cho các nơi lập kho lượng chứa thóc thuế để kịp thời cấp cho dân đói.

Về Văn hoá và một số ngành khoa học như thiên văn, lịch pháp, y học vào thời gian này cũng có những thành tựu đáng kể. Dưới triều Trần Hiến Tông có Hậu nghi đài lang, Thái sử cục lệnh là Đặng Lộ người huyện Sơn Minh (Ứng Hoà, Hà Nội) đã chế ra một dụng cụ xét nghiệm khí tượng gọi là Lung Linh nghi, khi khảo nghiệm không việc gì là không đúng.

Gia đình[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  • Các triều đại Việt Nam, Quỳnh Cư và Đỗ Đức Hùng, Nhà xuất bản Thanh niên Hà Nội, In lần thứ sáu năm 2001.
Lấy từ “http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Trần_Hiến_Tông&oldid=19864210”