Nằm nép mình dưới dãy núi Pù – Phia – Miang và soi bóng xuống mặt hồ Ba Bể thơ mộng đã tạo nên cảnh sắc hữu tình cho Pác Ngòi, xã Nam Mẫu (Ba Bể). Cùng với đó là những nét độc đáo trong sinh hoạt văn hóa truyền thống của người dân bản địa đã giúp Pác Ngòi trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.
Nằm trọn trong vùng lõi Vườn Quốc gia Ba Bể, Pác Ngòi là địa bàn cư trú chủ yếu của đồng bao dân tộc Tày, với những nét văn hóa độc đáo. Theo đánh giá, Pác Ngòi là một trong ít những thôn còn lưu giữ được những phong tục, tập quán mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc Tày.
Đến với thôn Pác Ngòi, du khách không chỉ được đắm mình trong cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp mà còn được khám phá, trải nghiệm những điều thú vị trong đời sống sinh hoạt của cộng đồng dân cư nơi đây. Dù có sự giao thoa văn hóa và chịu ít nhiều tác động từ hoạt động du lịch nhưng nhiều nét văn hóa truyền thống từ bao đời của đồng bào Tày Pác Ngòi vẫn được gìn giữ như một vốn quý. Những ngôi nhà sàn cổ có tuổi đời vài chục đến cả trăm năm luôn được gìn giữ và tôn tạo như một minh chứng cụ thể cho nét văn hóa đặc trưng của người Tày vẫn được bảo lưu. Cùng với đó là nghề dệt thổ cẩm truyền thống dù gặp một chút khó khăn cho đầu ra nhưng vẫn được người dân Pác Ngòi duy trì và tìm hướng đi mới. Đặc biệt là gần 7 năm nay, sau khi được thành lập đội văn nghệ của thôn luôn “sáng đèn” để phục vụ du khách cũng như góp phần tự gìn giữ những câu hát then, câu sli, câu lượn mượt mà, tinh tế, mang đậm bản sắc văn hóa Tày.
Để giúp người dân Pác Ngòi lưu giữ và phát huy nhiều hơn nữa truyền thống văn hóa của mình, từ năm 2005, UBND tỉnh đã đầu tư kinh phí tôn tạo những ngôi nhà sàn bị xuống cấp và thực hiện các biện pháp khôi phục nghề dệt thổ cẩm.
Là những người dân chất phát, mến khách nên mỗi khi có du khách đến nghỉ chân, người dân Pác Ngòi đón tiếp rất chu đáo, cởi mở. Du khách sẽ được chủ nhà thiết đãi những món ngon của địa phương như: cá hồ, tép chua, ngô nướng, rượu ngô men lá…Và sẽ cảm thấy chếnh choáng “say” trong men tình nồng ấm của người dân miền sơn cước khi được cùng họ quây quần bên bếp lửa nhà sàn nghe kể những điều thú vị về hồ Ba Bể; hoặc cùng được trải nghiệm thú vị về đời sống văn hóa, tinh thần nhiều màu sắc của người dân địa phương. Nhờ được thiên nhiên ban tặng phong cảnh hữu tình và biết phát huy những giá trị văn hóa truyền thống nên lượng du khách đến với Pác Ngòi ngày một đông. Điều này đã giúp cho đời sống của người dân nơi đây thay đổi từng ngày. Hiện tại đã có khoảng 20 hộ dân trong thôn tự sửa sang nhà sàn để đón khách du lịch đến nghỉ chân, ăn uống.
Đồng chí Nông Đình Khuê – Phó Giám đốc Vườn Quốc gia Ba Bể cho biết: Trong những hình thức du lịch tại Vườn Quốc gia Ba Bể thì du lịch cộng đồng ở thôn Pác Ngòi đang phát triển mạnh. Sự đàn cài hài hòa giữa cảnh sắc thiên nhiên với nét văn hóa còn nhiều nguyên sơ của người dân bản địa đã giúp Pác Ngòi luôn hấp dẫn trong mắt du khách. Hiện tại, Vườn Quốc gia đang phối hợp cùng các cấp, ngành chức năng của tỉnh và người dân địa phương xây dựng Pác Ngòi thật sự trở thành làng văn hóa du lịch cộng đồng bền vững. Điều này sẽ giúp thúc đẩy hoạt động du lịch tại Vườn, đồng thời vẫn bảo lưu được những giá trị văn hóa truyền thống của người dân./.
Cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp cùng với nền văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào dân tộc Tày đã giúp Pác Ngòi trở thành điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn.
