THĂM THIÊN THỌ LĂNG

 

 

 

 

 Nhóm du khảo khởi hành từ nhà Trần Ngọc Bảo lúc 9g30, 28/12/2011.

 

 

Dũng Silk cài móc khóa mũ bảo hiểm. Áo gió vàng giúp người khác dễ nhận thấy và tránh "đụng độ" từ khoảng cách 100m!

 

 Chúng tôi đi bằng xe máy, chạy trên đường Phan Đình Phùng, rẽ trái qua cầu chạy lên đàn Nam Giao. Đi theo đường Minh Mạng lên cầu Lim, đến ngã ba chùa Hồng Đức, chúng tôi đi sang nhánh bên phải, chạy sát bờ sông Hương.

 

 

Đây là cầu Châu Ê, bắc ngang qua khe Châu Ê chạy từ trước mặt lăng Khải Định ra sông Hương.

 

 

 

Ngã ba đàng: rẽ trái là lên cầu Tuần chạy qua lăng Minh Mạng, đi thẳng dọc theo bờ sông sẽ lòn qua dưới dạ cầu Tuần, đi lên chợ Tuần, ở làng Bằng Lãng.

 

 

 

Cầu Tuần hiện ra trong làn mưa mỏng, nhìn từ phía hạ lưu  sông Hương

 

 

 

Cầu Tuần nhìn từ thượng nguồn sông Hương.

 

 

 

Sau khi đi ngang qua chợ Tuần và đi tiếp chừng 4km thì đến bến đò băng qua sông Tả Trạch, một trong hai nhánh sông họp lại thành sông Hương.

 

 

 

Đò từ làng  Đình-Môn sang, có thể chở xe gắn máy

 

 

 

Xe máy được đưa lên đò nhờ một tấm ván đặt bập bênh, rất dễ dàng.

 

 

 

Sau khi qua sông chúng tôi còn phải đi chừng 4 km nữa mới tới khu rừng thông gần lăng. Trước kia, trên con đường này có rất nhiều trụ biểu báo hiệu nơi tôn nghiêm, nay không còn một trụ nào, chỉ có một số đèn ven đường vừa được phục chế.

 

Lăng Thiên-Thọ tọa lạc tại làng Định-Môn, thị xã Hương-Trà, tỉnh TT Huế, rộng chừng 28km2. Đây là một quần thể lăng gồm lăng mộ vua và lăng mộ những người thân thích.

 

Lăng mộ vua có ba khu vực:  lăng mộ của vua Gia Long và Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu (người sinh ra Hoàng Tử Cảnh) nằm ở giữa, bên phải (từ ngoài nhìn vào) là bi đình - nhà bia ghi chép sự nghiệp của vua, và bên trái là điện Minh Thành, nơi thờ vua và Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu.
 

Lăng mộ những người thân thích gồm có mộ của Thuận Thiên Cao Hoàng Hậu (người sinh ra Hoàng Tử Đảm tức vua Minh Mạng), điện Gia Thành thờ Hoàng Hậu,  lăng Quang Hưng của bà Thái Tông Hiếu Triết Hoàng Hậu, vợ thứ hai của Hiền Vương Nguyễn Phúc Tần (1620-1787), lăng Vĩnh Mậu của bà Anh Tông Hiếu Nghĩa Hoàng Hậu, vợ của Nghĩa Vương Nguyễn Phúc Trăn (1650 - 1725), lăng Thoại Thánh của bà Hưng Tổ Hiếu Khương Hoàng Hậu , vợ thứ hai của Nguyễn Phúc Côn (Luân), mẹ của vua Gia Long, lăng Trường Phong của Túc Tông Hiếu Ninh Vương Nguyễn Phúc Chú (Trú) (1697 - 1738), và lăng Hoàng Cô của Công Chúa Long Thành, chị vua Gia Long.

 

 

 

Rồng chầu trước sân Bái-Đình.

 

 

 

Cổng vào điện Minh-Thành, nơi thờ Hoàng-Đế và Hoàng-Hậu thứ nhất, bà Thừa-Thiên-Cao Hoàng-Hậu.

 

 

 

Cổng điện bị chiến tranh và thời gian tàn phá nay vừa được phục chế.

 

 

 

Khách hành hương tưởng niệm tiền nhân. Trước bàn thờ là những chậu hứng nước dột từ mái.

 

 

 

Nguyễn Phúc Ánh là một con người có nghị lực phi thường. Năm 4 tuổi thì cha đã bị quyền thần Trương Phúc Loan hãm hại, năm 13 tuổi (1774) phải chạy loạn cùng với chúa Nguyễn Phúc Thuần vào Quảng Nam rồi vào Gia Định vì Phú Xuân bị quân Trịnh tấn công. Quân Trịnh lấy cớ tiến quân để tiêu diệt Trương Phúc Loan nhưng khi triều đình Phú Xuân trói Trương Phúc Loan đem nạp thì Phú Xuân vẫn bị đánh chiếm.

 

Anh em nhà Tây Sơn khởi binh từ đất Bình Định cũng lấy cớ tiêu diệt Trương Phúc Loan và đưa Hoàng Tôn Nguyễn Phúc Dương lên ngôi chúa. Nhưng khi chúa Nguyễn Phúc Thuần vào Gia Định, đưa Nguyễn Phúc Dương lên làm Tân Chính Vương, tự mình rút lui thành Thái Thượng Vương thì quân Tây Sơn vẫn tấn công và chiếm Gia Định, sau đó đuổi theo bắt được cả  hai vương tại Long Xuyên, đem về Gia Định hành hình năm 1777.

 

Quân binh còn lại tôn Nguyễn Phúc Ánh, lúc ấy mới 17 tuổi, làm nguyên soái để phục hồi cơ nghiệp. Toán quân nhỏ này nhiều lần bị quân Tây Sơn truy đuổi ráo riết phải chạy ra đảo Thổ Chu, Phú Quốc, Xiêm La (Thái Lan), không ít lần bị tiêu diệt gần hết. Đạo  quân cầu viện từ Xiêm La cũng bị đánh tan tác. Nguyễn Phúc Ánh có lần phải để mẹ và vợ ở lại đảo Phú Quốc, một mình sang Xiêm La, và gửi con trai là Hoàng Tử Cảnh, lúc ấy mới 4 tuổi, đi theo Giám Mục Bá Đa Lộc (Pierre Georges Pigneau de Behaine) sang Pháp cầu viện. Đoàn ngoại giao này ký với vua Louis XVI hiệp ước Versailles, nhưng quần thần Pháp không thực hiện. Giám Mục Bá Đa Lộc tự chiêu mộ một toán quân nhỏ với mấy chiếc tàu qua giúp. Nhờ vào sự ủng hộ hết lòng của dân miền Nam, cuối cùng Nguyễn Phúc Ánh chiếm lại được thành Gia  Định (1788), giành lại được Phú Xuân (1801), rồi ra Thăng long trong cùng năm ấy, đánh bại hoàn toàn nhà Tây Sơn.

 

 

Tuy vừa được lợp lại mái toàn bộ, điện thờ vẫn còn bị dột, phải đặt xô và chậu nhiều nơi để hứng nước.

 

Những vì kèo chạm trổ hoa văn đã được sơn son thếp vàng trở lại làm nổi bật đường nét trang trí nội thất kiểu xưa.

 

 

 

Từ điện Minh-Thành nhìn ra cổng, hai bên có nhà Đông-Tây phối điện.

 

 

 

Góc nhìn từ cổng điện Minh-Thành ra sân.

 

 

 

Bửu-Thành, nơi an táng nhà vua và bà chánh hậu, được dẫn vào bởi 7 cấp sân chầu

 

 

 

Hàng tượng đá  bá quan văn võ (quan văn tay áo rộng, quan võ tay áo hẹp) và voi ngựa trên sân chầu, còn gọi là bái đình

 

 

 

Các quan đứng chầu theo hàng dọc, hai du khách đứng chầu theo hàng ngang.

Phía xa là trụ biểu nhìn ra tiền án Thiên Thọ Sơn

 

 

 

Voi và ngựa cùng chầu.

 

 

 

Bên trong la thành là mộ vua và hoàng-hậu được an táng dưới hai kiến trúc bằng đá thanhtrông  giống như hai ngôi nhà vĩnh cửu.

 

 

 

 

Phía xa là núi Đại-Thiên-Thọ, làm tiền án hay bình phong cho khu lăng tẩm. Từ đây mở ra khoảng không bao la với rừng xanh, núi biếc.

 

 

 

La thành ba lớp.

 

 

 

Không gian của lăng thật là thoáng đãng. Trước mặt có ngọn núi Đại Thiên Thọ làm bình phong. Phía sau có 7 ngọn núi làm hậu chẩm, là nơi nương tựa. Hai bên lăng còn có 28 ngọn núi với thế rồng chầu hổ phục. Ngay trước lăng có hồ nước là yếu tố thủy tụ, minh đường, theo thuật phong thủy, làm cho tương lai con cháu được sung túc, phú quí.

 

 

 

Bên trong Bi-Đình có bia lớn khắc bài THÁNH ĐỨC THẦN CÔNG do vua Minh-Mạng soạn để ca ngợi sự nghiệp oanh liệt của Thế Tổ Hoàng Đế. Bia rộng khoảng 1m, cao 3m. Ngày xưa chữ khắc được thếp vàng. Ngày nay nét chữ còn lại trên đá đã nhạt nhòa.

 

 

 

Bi-Đình có kiến trúc giản dị mà trang nghiêm

 

 

 

Lăng Thiên-Thọ-Hữu nhìn từ xa. Đây là nơi an táng bà Thuận-Thiên-Cao Hoàng-Hậu, hoàng quí phi của vua Gia-Long và là mẹ vua Minh-Mạng.

 

 

 

Lăng bà vẫn còn rêu phong, có nơi đổ nát, chưa được trùng tu

 

 

 

Bà có tên là Trần Thị Đang, con ông Trần Hưng Đạt, người làng Văn Xá, Hương Trà, Thừa Thiên. Bà được nạp phi lúc Nguyễn Phúc Ánh vẫn còn hàn vi. Bà theo ông nếm gai nếm mật và sinh Hoàng Tử Đảm lúc ở Gia Định năm 1789. Bà có thêm ba người con nữa. Khi vua còn tại vị bà được phong làm Hoàng Quí Phi. Bà sống thọ, đến năm 79 tuổi mới mất (năm 1846, dưới triều vua Thiệu Trị). Lăng mộ cũng được xây cùng mô thức như lăng vua, giản dị mà oai nghi.

 

 

 

Dấu tích tàn phá của thời tiết và chiến tranh.

 

 

 

Trước mặt lăng cũng có hồ nước, trụ biểu và núi rừng mênh mông bát ngát, bây giờ bao phủ  bởi một lớp sương mù bàng bạc.

 

 

 

Bến đò trên sông Tả trạch , ngày xưa thuyền ngự các vua đi thăm lăng tiên đế có lẽ ghé vào đây.

 

 

 

Bãi sông trước lăng bên lở bên bồi, in dấu bao lớp sóng phế hưng.

 

Vị vua đầu triều Nguyễn sinh năm 1762, và mất năm 1920. Nhà vua tạo lập một sự nghiệp lẫy lừng, nhưng đời sống rất gian nan: suốt 25 năm phải chinh chiến gian khổ, rồi sau đó lại phải nhọc nhằn suy nghĩ để an dân, trị nước, chỉ hưởng thọ được 58 tuổi .

 

 

 

Còn ta đây, Dũng Silk, tuy cũng có vài năm gian khổ nhưng có cả một thời gian dài để ung dung vui hưởng cuộc sống với vợ con. Ngoài lục tuần vẫn trẻ trung tươi tắn như tuổi đôi mươi.