|
Lược
sử Giáo xứ Sở Kiện
Giáo xứ Sở Kiện nằm ở thị trấn Kiện Khê - huyện Thanh Liêm - tỉnh
Hà Nam, cách Ṭa TGM Hà Nội khoảng 70km về phía Nam.
Sở Kiện là một giáo xứ cổ kính, có truyền thống đạo đức và đời
sống đức tin khá mạnh mẽ. Nơi đây, nguyên là nhà thờ Chính Ṭa và
Ṭa Giám mục của giáo phận Đàng Ngoài.
Ngoài ngôi nhà thờ cổ kính, giáo xứ Sở Kiện c̣n lưu giữ được
nhiều di tích xưa của các vị thừa sai truyền giáo ngoại quốc, những
ṭa nhà trước đây được dùng làm chủng viện và ṭa giám mục.
Đặc biệt, tại giáo xứ Sở Kiện c̣n lưu giữ được rất nhiều di tích,
gông cùm,… của các vị Tử Đạo Việt Nam.
Năm 2008 vừa qua, Đức Tổng Giám Mục Giuse đă chính thức tôn nhà
thờ giáo xứ Sở Kiện lên hàng Đền Thánh kính các Thánh Tử Đạo Việt
Nam.
Sở Kiện vẫn là một trong các giáo xứ lớn nhất của tổng giáo phận
Hà Nội, với khoảng 8000 nhân danh, cư ngụ trong 6 xă thuộc huyện
Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam.
Nằm dọc theo sông Đáy, lại được bao bọc bởi dăy núi đá vôi, Sở
Kiện không những được chọn làm nơi an toàn nhất để tránh những cuộc
bách hại của quân đội triều đ́nh Việt Nam vào thế kỷ 19, mà về sau
c̣n được chọn làm trung tâm của địa phận Tây Đàng Ngoài trong hơn 60
năm.
Và để củng cố cho sự lựa chọn này, người ta đă cho xây nhiều cơ
sở tại đây, như
Nhà in Ninh Phú được xây với công nghệ cao của châu Âu để in hàng
trăm đầu sách (đời cũng như đạo) phục vụ việc truyền giáo từ năm
1868 đến năm 1929.
Năm 1877 Đức cha Puginier đă cho khởi công xây một nhà thờ chính
ṭa theo kiểu Gô-tíc (dài 67.2m, rộng 31.2m, cao 23.2m). Nhà thờ này
được đánh giá là huy hoàng nhất tại Đông Dương lúc ấy, và được tiếp
tục là nhà thờ chính ṭa cho tới năm 1924, khi ṭa giám mục được dời
về Hà Nội.
Năm 1897, trường lư đoán được sửa chữa và kiến thiết từ một ngôi
nhà mái tranh vách đất thành một đại chủng viện bề thế cho toàn giáo
phận Tây Đàng Ngoài, thay thế cho chủng viện Vĩnh Trị đă bị phá hủy
năm 1858.
Ngoài ra, c̣n có nhiều điểm đáng lưu ư hơn về Sở Kiện như
Năm 1912, Công Đồng Bắc Kỳ lần hai được tổ chức tại Sở Kiện, với
sự tham dự của nhiều giám mục và linh mục thừa sai.
Sở Kiện cũng được vinh dự làm chiếc nôi nuôi nấng hai thánh từ
đạo (linh mục Phê-rô Trương Văn Thi và thầy giảng Phê-rô Trương Văn
Đường) và làm nơi cất giữ nhiều di tích thánh. Nhờ sự điều tra và
sưu tầm vừa vất vả vừa khôn khéo của Đức cha Gendreau trong ṿng 10
năm (1873-1883), người ta đă lập được một hồ sơ có giá trị để 27 vị
tử đạo được phong chân phước, trong đó có hai cư dân địa phương đă
nhắc tới ở trên.
Ngày 17 tháng 12 năm 2008, nhà thờ Sở Kiện đă được Đức Tổng giám
mục Giu-se Ngô Quang Kiệt nâng lên thành đền thờ các thánh tử đạo
thuộc tổng giáo phận Hà Nội. Một nhà truyền thống cũng đang được xây
dựng để cất giữ và trưng bày các thánh tích của các vị tử đạo. Tất
cả cơ sở này, cùng với một nhà tĩnh tâm, sẽ làm thành Trung Tâm Hành
Hương Sở Kiện.
Với từng ấy sự kiện, Sở Kiện xứng đáng được chọn làm địa điểm
khai mạc Năm Thánh kỷ niệm 350 năm thành lập hai giáo phận Đàng
Ngoài và Đàng Trong và 50 năm thiết lập hàng giáo phẩm Giáo Hội Công
Giáo Việt Nam (2010).
....................
Sở Kiện trong
ḍng thời gian (1862 - 2011)
T3, 06/12/2011 - 11:29
Nhà thờ Kẻ Sở *
Nhà thờ Kẻ Sở xưa là Nhà Thờ Chính Ṭa của địa phận Tây Đàng
Ngoài (Hà Nội) mang tước hiệu Đức Mẹ Vô Nhiễm. Khởi công xây dựng
vào ngày 25 tháng 10 năm 1877 và khánh thành vào tháng 1 năm 1883,
dưới sự chỉ đạo của Đức Cha Puginier Phước (1835 - 1892).
Với kích thước dài 67m20, rộng 31m20, cao 23m20, nhà thờ có 5
ḷng, gồm 9 gian, 4 hàng cột, trần h́nh cung nh́n cao vút theo kiến
trúc Gô-tích. Giống như hầu hết các kiến trúc nhà thờ ở tây phương,
nhà thờ này cũng có các ô cửa kính màu vẽ các thánh hoặc các sự kiện
trong Kinh Thánh. Bàn thờ sơn son thiếp vàng. Vách quanh bàn thờ
trang trí bằng gỗ chạm rất tỉ mỉ.
Nhà thờ được xây trên một cái đầm, bên dưới có một nền bằng các
phiến gỗ lim. Do nhà thờ quá nặng nên theo ḍng thời gian đă lún dần
và lún đều, nay trông như thấp hơn các nhà xung quanh khoảng 1 mét.
Khuôn viên xung quanh nhà thờ rộng khoảng 9 hecta.
Ngọn tháp cao 27m, treo bốn quả chuông. Quả lớn nhất nặng
2.461kg, quả nhỏ nhất là 318kg. Vào ngày lễ, người ta phải huy động
đến cả chục thanh niên trai tráng đến kéo bốn quả chuông này. Quả
chuông lớn được người dân ở đây gọi là chuông "Bồng" (phiên âm từ
tiếng Pháp: Bourdon).
Nhà thờ Kẻ Sở nằm cách thị trấn Phủ Lư – tỉnh Hà Nam khoảng 5 km
và cách Hà Nội khoảng 65 Km về phía Nam. Mặt tiến nhà thờ có đồng hồ
với tiếng chuông điểm giờ, khi chuông vang lên cả thị trấn đều nghe
rơ. Trên cung thánh có mộ các Đức cha: Retord Liêu (1803 - 1858),
Theurel Chiêu (1829-1868), Puginier Phước (1835 - 1892) và Gendreau
Đông (1850 -1935).
Giáo xứ Kẻ Sở ngày nay gọi là Sở Kiện, v́ bao gồm hai làng Sở và
làng Kiện hợp lại. Dân làng Sở làm nghề nông nghiệp c̣n dân làng
Kiện sống ở thị trấn Kiện Khê, với nghề buôn bán và chẻ đá nung vôi.
Ngày này đời sống ở đây đă từng bước đi vào công nghiệp hóa do có
nhiều nguồn đầu tư của các nhà máy khai thác đá và xi-măng.
Kẻ Sở xưa kia không những là thủ phủ hành chánh về mặt tôn giáo
cho toàn Địa Phận Tây Đàng Ngoài, mà c̣n là một trung tâm văn hóa
công giáo cho cả Đàng Ngoài qua hai sinh hoạt độc đáo: Nhà In và Đại
Chủng Viện.
Nhà In
Để phục vụ cho việc truyền giáo, các đấng Bề Trên từ khi chọn Kẻ
Sở làm nơi đặt Ṭa Giám Mục cho Địa phận Tây Đàng Ngoài đă nghĩ ngay
đến việc phải mở một Nhà In. Nhà in này do Đức Cha Puginier Phước,
một người có kinh nghiệm về việc ấn loát, lập nên vào năm 1868, thời
điểm ngài được đặt làm giám mục phó cho Đức Cha Theurel Chiêu
(1829-1868).
Theo lược tính, Nhà In Kẻ Sở từ khi được thành lập đă xuất bản
trên 100 đầu sách thuộc đủ loại : học tiếng Pháp, học tiếng La-tinh,
triết học, thần học, giáo sử, sách kinh, phụng vụ, Kinh Thánh...Ngoài
ra Nhà In c̣n xuất bản các loại sách giáo khoa dùng cho các trường
học liên quan đến các bộ môn như: vật lư học, văn chương, văn phạm,
toán học, địa lư.
Từ khi có Nhà In, Ṭa Giám Mục Kẻ Sở đă không chỉ sử dụng phương
tiện này để truyền bá Tin mừng mà c̣n để phổ biến kho tàng văn hóa
và văn minh nhân loại cho dân tộc Việt Nam.
Đại Chủng Viện
Vào năm 1897, Tràng lư đoán Kẻ Sở chính thức được thiết lập để
giúp vào việc đào tạo các linh mục cho Địa phận Tây Đàng Ngoài cho
đến lúc chuyển lên Hà Nội vào năm 1934. Theo sử liệu th́ vào ngày 31
tháng 3 năm 1935, vẫn c̣n lễ truyền chức cho 6 linh mục, 1 thầy phó
tế, 7 phụ phó tế, 20 chức nhỏ và 4 chức cắt tóc. Sau 40 năm hoạt
động, Đại chủng viện đă làm tṛn nhiệm vụ cao cả là đào tạo biết bao
linh mục và giám mục cho Địa phận Tây Đàng Ngoài nói riêng và cho
Giáo Hội tại Việt Nam nói chung.
Sở Kiện hôm nay
Vào những năm 1934 - 1936, Nhà Thờ Chính Ṭa được chuyển lên Hà
Nội, nên nhà thờ Sở Kiện không c̣n là Nhà Thờ Chính Ṭa và sau đó
chỉ c̣n là nhà thờ của giáo xứ Sở Kiện. Đại Chủng Viện và Ṭa Giám
Mục cũng dời về Hà Nội. Sở Kiện không c̣n đóng vai tṛ trung tâm của
Tổng Giáo Phận Hà Nội nữa, quần thể Sở Kiện không có ai coi sóc
thường xuyên nên xuống cấp theo ḍng thời gian.
Sau này, Nhà thờ Sở Kiện đă được Tổng Giáo Phận cho trùng tu lần
đầu vào năm 1990. Vào năm 2008, Đức Tổng Giám Mục Giuse Ngô Quang
Kiệt chỉ định Sở Kiện là Trung tâm Hành hương các Thánh Tử Đạo của
Tổng Giáo Phận Hà Nội và đệ tŕnh văn thư xin Thánh Bộ Phụng Tự nâng
nhà thờ này lên tiểu Vương Cung Thánh Đường.
Năm 2010, kỷ niệm 350 năm truyền giáo và 50 năm thiết lập hàng
Giáo phẩm Việt Nam, Sở Kiện đă được chọn là nơi tổ chức Thánh lễ
khai mạc Năm Thánh 2010, diễn ra vào ngày 24 tháng 11 năm 2009, một
sự kiện đă làm cho Sở Kiện đi vào trang lịch sử hào hùng của Giáo
Hội tại Việt Nam.
Tiếp đến, từ ngày 1- 6 tháng 6 năm 2010, tại Trung tâm Sở Kiện đă
diễn ra ngày " Hội ngộ linh mục Giáo tỉnh Hà Nội Năm Thánh 2010",
quy tụ gần 820 linh mục đến từ 10 giáo phận của Miền Bắc. Sở Kiện
tiếp tục trở thành điểm hẹn cho một " cuộc lên đường mới với ḷng
nhiệt thành và những dự phóng mục vụ mới được gợi hứng do Chúa Thánh
Thần" (trích Kỷ yếu hội ngộ linh mục Giáo tỉnh Hà Nội) của các vị
mục tử trong sứ mạng dẫn dắt đoàn chiên của Chúa tiến vào công cuộc
truyền giáo mới của Giáo Hội.
Đặc biệt, vào ngày 24 tháng 6 năm 2010, Ṭa Thánh với sắc lệnh
của Thánh Bộ Phụng Tự đă nâng nhà thờ Sở Kiện thành tiểu Vương Cung
Thánh Đường với tước hiệu Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội.
Sau khi nhận được sắc lệnh của Thánh Bộ Phụng Tự, Đức Tổng Giám
mục Phêrô Nguyễn Văn Nhơn đă gửi thư ngỏ mời gọi mọi thành phần dân
Chúa trong Tổng Giáo phận Hà Nội chung tay góp phần trung tu ngôi
nhà thờ tại Trung Tâm Hành Hương Các Thánh Tử Đạo Sở Kiện để xứng
đáng cho ngày công bố Tiểu Vương Cung Thánh Đường vào đúng lễ Đức
Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội (08/12/2011).
Cụ thể, vào ngày Lễ Đức Mẹ Linh Hồn và Xác lên Trời - 15 tháng 8
năm 2011, các giáo xứ và giáo họ trong toàn TGP đă dâng lời cầu
nguyện và quyên góp tiền để giúp cho việc trung tu được hoàn thành
đúng với thời gian của ngày lễ công bố quyết định của Ṭa Thánh về
việc nâng Ngôi Thánh Đường Sở Kiện thành Tiểu Vương Cung Thánh Đường.
Sau khoảng thời gian tám tháng thực hiện việc trùng tu ngôi thánh
đường Sở Kiện, việc trùng tu đă hoàn thành giai đoạn I để sẵn sàng
cho ngày đại lễ. Những hạng mục đươc trùng tu bao gồm: Trần nhà thờ
và tường bên trong nhà thờ được trát và quét sơn màu sáng. Sơn son
thiếp vàng các bức họa bằng gỗ và bàn thờ chính. Các cửa kính của
nhà thờ được thay bằng kính màu. Bàn thờ tế lễ được làm bằng đá với
bức phù điêu "Chúa Giêsu và hai môn đệ Emmaus" bằng đồng được đặt
giữa Cung thánh. Hệ thống âm thanh và đèn chiếu sáng cũng đă được
lắp đặt hoàn hảo. Công việc cuối cùng là lát lại nền nhà thờ và sắp
đặt ghế ngồi đă hoàn thành.
Trong những ngày này, mọi việc chuẩn bị cho ngày đại lễ đă hoàn
tất. Các thành phần Dân Chúa trong Tổng Giáo Phận đang hồi hộp chờ
đợi đến giờ phút chính thức công bố sắc lệnh của Thánh Bộ Phụng Tự.
Thời điểm lịch sử này sẽ diễn ra vào lúc 9 giờ 30 sáng ngày 8 tháng
12 năm 2011, ngày đại lễ kính Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội.
*Tham khảo "25 Giáo phận Việt Nam", Lm Trần Phúc Long.
Nguồn: tonggiaophanhanoi
|
.jpg)
- Gh
