Lăng vua Hiệp Hoà
LĂNG VUA HIỆP HOÀ

Vua Hiệp Hoà tên thật là Hồng Dật, con thứ 29 , là con út của vua Thiệu Trị, sinh tháng 9 năm Thiệu Trị thứ 7 tức là năm Đinh Mùi 1847, năm 1865 được phong Văn Lãng công, năm 1879 phong Lãng Quốc công
Sau khi phế Dục Đức hai vị đại thần nhà Nguyễn là Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường theo ý chỉ của bà Từ Dũ Hoàng Thái Hậu cử một phái đoàn ra Kim Long rước Lãng Quốc công vào Đại Nội để làm lễ đăng quang, Hồng Dật than khóc không muốn đi, làm cho phái đoàn phải năng nỉ đồng thời dùng vũ lực mới đưa được Hồng Dật vào cung. Hồng Dật lên ngôi vào tháng 6 năm 1883 trở thành vua Hiệp Hoà lúc 37 tuổi. Tuy làm vua nhưng tất cả quyền hành đều nằm trong tay Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tưòng, Hiệp Hoà nhận biết được rằng mình là chỉ là bù nhìn trong tay hai vị đại thần đó, nên ngày đêm tìm cách tước bớt quyền lực của họ. Sau khi lên ngôi bốn tháng Hiệp Hoà nhận được một mật sớ của Hồng Phi ( tham tri bộ lại, con của Tùng Thiện Vương) xin chém Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết, Hiệp Hoà phê vào sớ: " Giao cho Trần Khanh phụng duyệt",(Trần khanh tức Trần Tiến Thành , một trong ba vị đại thần của triều Nguyễn- Tường ,Thuyết, Thành). Xong giao cho thaí giám Trần Đại bí mật đem đến nhà Trần Tiến Thành ở chợ Dinh Ông, nhưng không may việc ấy đã bị bại lộ.
Tường và Thuyết biết được âm mưu của Hiệp Hoà cùng các quan đại thần trung tín nên bàn cách truất phế và hảm hại các quan thân tín của vua
Sau khi việc bị bại lộ Hiệp Hoà viết sớ xin nhường ngôi sai người mang đến trình cho Tường và Thuyết, hai ông này giả vờ nhận lời cho ngưòi mang võng đến đưa vua và cung phi về phủ cũ ở Kim Long, nhưng lại dặn với các quan Ông Ích Khiêm và Trương Văn Đễ đón ở cữa Hiển Nhơn, chặn đường và đưa vua đến Hộ Thành, ép uống thuốc độc chết
Hiệp Hoà làm vua được 4 tháng thì bị hảm hại chết, sau khi Hiệp Hoà chết việc ma chay được giao cho phủ Tôn nhân chôn cất theo nghi thức Quốc công.
Vua Hiệp Hoà khi còn là hoàng tử đã có 17 người con: 11 công tử và 6 công nữ. Vì là phế đế nên vua Hiệp Hoà không được thờ trong Thế Miếu
Qua 4 tháng làm vua của Hiệp Hoà , tình hình chính sự trong nước có rất nhiều biến động, trong triều xãy ra khủng bố khắp nơi do đội quân Phấn Nghĩa của hai ông Tường và ông Thuyết . Trong triều chia làm hai phe phe chủ hoà có vua Hiệp Hoà, phe chủ chiến có hai ông Tường và Thuyết. Bên ngoài quân Pháp ra sức tấn công các điểm xung yếu của ta để dồn triều đình vào thế bị động dẫn đến Hiệp Hoà phải ký hoà ước Quý Mùi hay còn gọi là hoà ước Harmand chấp nhận sự đô hộ của Pháp ở Viêt Nam .
Lăng vua Hiệp Hoà ở khu nghĩa địa thành phố Huế, trên một sườn đồi, nằm trên đường Tam Thai, khu nuí Ngũ Phong, thôn Ngũ Tây, xã Thuỷ Xuân, cách Đàn Nam Giao chừng 2km, cách thành phố Huế khoản 6km về phía Tây, gần khu vực đền thờ Huyền Trân Công Chúa, lúc đầu rất đơn sơ, về sau được tộc họ trùng tu sữa chữa lại, nhưng trông rất đơn sơ như một ngôi mộ của một người dân bình thường gần đó. Nếu không có người chỉ dẫn chắc không bao giờ chúng tôi tìm thấy.Bản chỉ dẫn lối vào lăng Hiệp Hoà, cách đường Tam Thai 100m
Mộ vua Hiệp Hoà có diên tích khoản chừng 30 mét vuông. Phía trước mộ là nhà bia nhỏ. Tấm bia bằng xi măng,có gắn bản đá đen ghi tên ngưòi quá cố bằng chữ quốc ngữ. Bia mộ ghi: Vua Hiệp Hoà. Nguyễn Phúc Hồng Dật.
Sinh ngày 24 tháng 9 năm Đinh Mùi(1-11-1847).
Mất ngày 30 tháng 10 năm Quý Mùi(20-11-1883)
mặt sau của tấm bia có ghi bốn câu thơ của vua Tự Đức bằng chữ Hán tạm dịch như sau
Em ta được mười bốn
Ham học thật ít người
Ngoại trừ Kiến Thụy Công
Nay chỉ còn Văn Lãng
Phía sau nhà bia là cổng vào mộ có hai câu viết bằng chữ Hán. Câu bên phía tay phải là câu của Hồng Dật (Lãng Quốc Công) tự đánh giá về mình: (quý dĩ tiên hoàng quý tử tư chất tầm thường thật vạn bất can đương) là con út yêu quý của tiên hoàng có tư chất tầm thường không cam nổi ngai vàng. Câu bên trái của Viện Cơ Mật: (kim nhật tất cầu xã tắc trường quân vô như văn lãng công chi hiền) khen Văn Lãng Công hoàn tất tốt việc cúng tế ở đàn xã tắc . Nằm sau bình phong có đắp nổi hình tượng lưỡng long tranh châu bằng sành sứ là ngôi mộ bằng xi măng đơn sơ bao bọc bởi hai vòng thành,
Khi đến nơi đây, chúng tôi bỏ qua những phê phán của lịch sử, mà chúng tôi chỉ nghỉ đến một số phận. Ngôi mộ đơn sơ của vua Hiệp Hoà nằm buồn trên sườn đồi thông vắng, khiến cho chúng tôi những du khách chợt đến có những cảm giác buì ngùi, suy tư về một hoàn cảnh , một số phận nghiệt ngã của một người bị làm vua

VĂN HÙNG Huế,tháng 9-2009

Tiếc quá, đọc bài bác hơi muộn. Tôi vừa đi khảo sát ở phường Kim Long và xã Thủy Xuân cách đây mươi hôm. Không thấy ai nói về phủ đệ của Lãng quốc công ở Kim Long và lăng vua Hiệp Hòa ở Thủy Xuân cả. Từ đường Bùi Thị Xuân rẽ trái bên tay phải có một khu mộ, không biết có phải lăng vua Hiệp Hòa ở đó không. Từ đó xuống Nam Giao cũng khoảng 2 km. Tôi về Hà Nội mất rồi.

Không phải lăng đó ở gần đường Bùi Thị Xuân đâu, đường này ở phía Bắc đàn Nam giao gần 2km, chạy hướng Đông-Tây, dọc sông Hương từ Ga lên Thủy Biều, chính là phân giới phía bắc của Thủy Xuân
Đàn Nam Giao gần giữa xã Thủy Xuân.
Còn đường Tam Thai chạy từ đàn Nam Giao về phía Nam, đi gần 2km nữa là hết địa giới phía nam của Thủy Xuân.
Xem bản đồ ở đây nhé:
[www1.thuathienhue.gov.vn]

Bản đồ vẽ sai. UBND phường Kim Long không nằm trên bở sông Hương, phải rẽ vào đường Nguyễn Hoàng, chỉ cách UBNH xã Hương Long vài trăm mét. Còn UBND xã Thủy Xuân nằm bên này đường, cùng với chùa Từ Hiếu

Tôi đã tới thăm mộ vua Hiệp Hoà và đúng theo khảo sát của bạn Văn Hùng. Ngôi lăng khá khiêm tốn và nằm khuất sau rừng thông. Mặc dù có biển chỉ dẫn nhưng tìm cũng khá khó bởi quy mô lăng rất nhỏ, như một ngôi mộ bình thường. Tôi cũng không ngờ mộ vua Hiệp Hoà lại khiêm tốn thế, phải chăng nó tương xứng phần nào với việc vua đã làm cho đất nước trong giai đoạn lịch sử đầy biến động và nhạy cảm?!
Tôi đang tìm lại bức ảnh tôi chụp mộ vua Hiệp Hoà nếu thấy tôi sẽ gửi lên.
Văn Quyến

Chào Bạn Văn Quyến
Tôi cũng có vài tấm hình của Lăng vua Hiệp Hoà, nhưng khi đăng bài Lăng vua Hiệp Hoà tôi có copy và paste lên nhưng không biết vì sao mà không được. Trong bài trước chỉ có một chi tiết tôi cảm thấy không vừa ý là tên đường Tam Thai, Thật ra lăng vua Hiệp Hoà năm gần khu vực Chín Hầm và Đền Huyền Trân Công Chúa, tôi không biết chính xác là đường gì, nhưng khi đi khảo sát tôi đã đi từ đường Tam Thai lên nên tôi nghỉ răng đó là đường Tam Thai
Tôi nghĩ rằng khu vực lăng vua Hiệp Hoà, cùng với Đền Ngoc Hân Công Chúa, và khu chín hầm chắc sẽ được đưa vào tour du lịch của thành phổ Huế.

Em chưa đến Huế nên không biết khu đền mà bác Văn Hùng nói ở trên là đến "Ngọc Hân công chúa" hay là "Huyền Trân công chúa" ạ?

chào bạn Thotham!
Đền mà bác Văn Hùng nói tới đó là đền Huyền Trân công chúa. Nơi đó có cặp rồng chầu 2 bên đường lên đền được ghi vào sách kỷ lục Việt Nam về độ dài của nó. Huyền Trân công chúa là người có công lớn đối với vùng đất Huế nói riêng và Châu Ô châu Rí xưa nói chung. Nhờ cuộc hôn nhân của công chúa Huyền Trân với Chế Mân năm 1306 mà Đại Việt ta đất đai được mở rộng. Từ đó có thế bàn đạp để Nam tiến.
Kính!

gởi bạn Thoham
Xin lổi quí vị, tôi nhầm Ngọc Hân công chúa, Bạn Van Quyen đã kịp thời đính chính
Nếu các bạn có điểm nào chưa rõ hay chưa vừa ý xin cho tôi biết thêm
Cảm ơn