Ngài sanh năm 1620, mất năm 1687.
Lăng Đức Thái Tôn Hiếu Triết Hoàng Đế (Trường Hưng), ở
làng Hải Cát, Huyện Hương Trà, tỉng Thừa Thiên. Lăng của
Đức Bà (Vĩnh Hưng) ở làng An Ninh, huyện Hương Thuỷ, tỉnh
Thừa Thiên. Ngài c̣n lại một Bà thứ hai nữa, táng tại lăng
Quang Hưng ở làng Định Môn, huyện Hương Thuỷ, tỉnh Thừa
Thiên.
Ngài và hai Bà đều thờ tại Thái Miếu, Tả Nhị Án.
Hệ Năm hiện có 3 pḥng, nam 300 người. Ba nhà thờ: nhà thờ
Ngài Phước Quận Côngở làng La Ỷ, tổng Dương Nổ; nhà thờ
Ngài Cương Quận Công ở làng Lại Thế, tổng Ngọc Anh; Hai
nhà thờ này đều ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên; nhà thờ
Ngài Quốc Oai Công ở làng Vân Thê, huyện Hương Thuỷ, tỉnh
Thừa Thiên.
(Trích
Hoàng Tộc Lược
Biên)
Công Tử trưởng của Chúa
Thượng mất sớm, nên Công Tử thứ 2 là Nguyễn Phúc Tần được
lên nối nghiệp Chúa.
Dưới đời Chúa Thượng,
Công Tử Nguyễn Phúc Tần đă đánh thắng lực lượng hải thuyền
của Hà Lan năm 1644.
Khi kế nghiệp Chúa,
Ngài tỏ ra là một người giỏi binh thơ đồ trận, khôn ngoan
trong việc trị dân, tánh t́nh lại bao dung, nên dân chúng
thương mến, thường gọi Ngài là Hiền Vương hay Chúa Hiền.
Thời Ngài đă đương
đầu nhiều cuộc chiến oanh liệt với họ Trịnh. Ngài đă chiếm
đến địa hạt Nghệ An rồi bỏ về. Cuộc chiến năm 1627 đem đến
ngừng chiến Nam - Bắc.
Năm 1653, Ngài đă mở
rộng bờ cơi đến tả ngạn sông Phan Rang, xứ Đàng Trong có
thêm một vùng đất rộng lớn gồm tỉnh Khánh Hoà và một phần
đất tỉnh Ninh Thuận. Mở rộng đất đai đến đâu, Chúa đặt
quan cai tri đến đó và đưa dân ở Thuận Quảng vào khai khẩn
làm ăn, nhờ vậy cả một vùng đất rộng lớn trở nên trù phú.
Chúa Hiền sáng lập Hệ
Năm Tiền Biên, có 6 Công Tử và 3 Công Nữ.
(Trích
Nguyễn Phước Tộc
giản yếu) |