Chùa Keo ngoài việc thờ Phật còn thờ Thánh. (Tiền phật hậu Thánh) vị Thánh được thờ ở Ä‘ây là DÆ°Æ¡ng Không Lá»™, là má»™t nhà sÆ° thời Lý có trình Ä‘á»™ hiểu biết sâu sắc về Phật học, qua sá»± tích còn cho chúng ta thấy ông là người có những hoạt Ä‘á»™ng thá»±c tiá»…n trong đời sống xã há»™i. Vị thánh được thờ ở Ä‘ây là má»™t vị tổ sÆ°, nhÆ°ng cÅ©ng được thờ nhÆ° má»™t vị Thành Hoàng làng. Nên Ä‘iều khác biệt trong kiến trúc Chùa Keo trÆ°á»›c tòa Đền Thánh có thêm má»™t tòa Giá Roi. TrÆ°á»›c hết ngay tên gọi của nó “Giá roi” - cÅ©ng không thấy trong bất cứ sách Phật cÅ©ng nhÆ° trong các chùa chiền ở Việt Nam. Theo những cụ già ở Chùa Keo cho biết Giá roi là căn nhà mà xÆ°a dùng làm nÆ¡i xá»­ kiện, phạt vạ, bổ bán công Ä‘iền, công thố của làng DÅ©ng Nhuệ (Keo). Vá»›i chức năng Ä‘ó, rõ ràng Chùa Keo là má»™t trung tâm hành chính của thôn xã cổ. Mãi cho đến thế ká»· XIX, người làng Keo má»›i xây dá»±ng Ä‘ình làng, đối vá»›i làng Keo vai trò của ngôi chùa trong đời sống tình cảm của người làng Keo cho đến tận bây giờ vẫn còn sâu nặng hÆ¡n hẳn ngôi Ä‘ình nên chùa Keo vốn xÆ°a kia không có sÆ° trụ trì mà dân làng cá»­ má»™t số người Ä‘èn nhang và trông coi khu di tích; chỉ sau cách mạng tháng 8 năm 1945 má»›i có sÆ° trụ chì tại chùa.
          Chùa Keo là công trình kiến trúc có quy mô to lá»›n và bố cục rất chặt chẽ. Chùa Keo vá»›i hÆ¡n má»™t trăm gian lá»›n nhỏ khác nhau lại được bố trí thành má»™t khối kiến trúc đăng đối và chặt chẽ. Toàn bá»™ kiến trúc chính được bố trí theo trục dọc. Tam quan ngoại, hồ nÆ°á»›c lá»›n, đến tam quan ná»™i, đến Chùa phật đến Đền thánh và cuối cùng là Gác chuông. Các kiến trúc được đối xứng qua trục dọc Ä‘ó là hai dãy hành lang Đông và Tây, phía sau của hai dãy hành lang là hai hồ nÆ°á»›c lá»›n phía Đông và phía Tây.

          Chùa Keo vá»›i số lượng nhiều tòa nhà, vá»›i nhiều gian nhà, song kiến trúc Chùa Keo vẫn không cho ta má»™t cảm giác tẻ nhạt và Ä‘Æ¡n Ä‘iệu. Bởi lẽ những người thợ xây dá»±ng ở Ä‘ây là những bậc thầy trong việc sá»­ dụng tá»· lệ, kích thÆ°á»›c, Ä‘á»™ cao của các công trình. Tất cả các căn nhà trong cụm kiến trúc chính thoạt nhìn có vẻ nhÆ° giống nhau về kích cỡ nhÆ°ng thá»±c ra không căn nhà nào giống căn nhà nào. Chúng được xây dá»±ng theo má»™t nhịp Ä‘iệu “mở ra, thu lại, rồi lại mở ra”, nhịp Ä‘iệu thay đổi ấy không gây cảm giác nhàm chán và khÆ¡i dậy má»™t khao khát Ä‘òi hỏi tìm tòi. Ngay cả hai dãy hành lang Đông và Tây làm đối xứng và thiết kế giống nhau, má»—i bên có 33 gian nhà, tổng số chiều dài các gian cá»™ng lại là 91m, nhÆ°ng kích thÆ°á»›c của má»—i gian không giống nhau: gian bé nhất 1,65m, gian rá»™ng nhất 3,25m, còn lại các gian có kích thÆ°á»›c từ 2,40m đến 3,15m, trong Ä‘ó những gian 2,70m có 10 gian; 2,80m có 10 gian).
          Những người thợ xây dá»±ng Chùa Keo không chỉ giỏi về việc xá»­ lý khối hình, mà còn tài khéo ở chá»— tạo ra Ä‘á»™ dãn cách hợp lý giữa các công trình. Khoảng cách giữa các công trình kể từ tam quan ngoại đến gác chuông không hề giống nhau. Sá»± không giống nhau này nhằm tạo má»™t nhịp Ä‘iệu kiến trúc khác, nhịp Ä‘iệu “chống mỏi” bằng cách thu ngắn dần. Ví dụ từ tam quan ngoại đến tam quan ná»™i dài 42m (theo đường chim bay), tam quan ná»™i đến khu Chùa phật dài 29,5m. Từ tòa Tam Bảo đến tòa Giá Roi dài 7m, từ tòa Thượng Điện đến Gác chuông dài 2m.
          Mặt bằng các công trình kiến trúc của Chùa Keo có nhiều cấp Ä‘á»™ cao thấp khác nhau, lúc lên lúc xuống “bồng bềnh y nhÆ° trong cõi Phật”. Khu Chùa Phật được cấu trúc nền ba lá»›p cao dần từ ngoài vào trong: Chùa ông Há»™, tòa ống muống và cao nhất là tòa Tam Bảo. Từ Ä‘ây chiều cao Ä‘á»™t ngá»™t hạ xuống cho tá»›i nền sân để rồi tiếp đến công trình thứ hai là khu Đền thánh.
          Đi hết nền sân là đến tòa Giá roi (tòa phía trÆ°á»›c Đền thánh), mặt bằng lại được nâng lên 0,3m. Sau tòa Giá Roi nhịp Ä‘iệu ba cấp lại được lặp lại cao dần từ tòa Gia Roi, tòa Thiêu hÆ°Æ¡ng, tòa Phụ Quốc và cao nhất là tòa Thượng Điện. Từ Ä‘ây chiều cao lại hạ xuống bằng mặt sân, rồi lại lên cao nền của tòa Gác Chuông.
          Má»—i cụm kiến trúc của Chùa Keo có chiều cao và chiều rá»™ng mái khác nhau. Độ cao mái của cụm kiến trúc chùa cao hÆ¡n tòa Giá roi và Đền thánh. Bá»™ mái cao nhất là Gác Chuông, bá»™ mái thấp nhất là hai dãy hành lang Đông, Tây. Nên nếu nhìn từ trên, Ä‘á»™ cao mái của các công trình, cùng Ä‘á»™ xòe rá»™ng cao thấp khác nhau của các bá»™ mái Ä‘ã nhiều người liên tưởng trông nhÆ° hình ảnh của má»™t “lá»›p sóng cồn”.
          “Chùa Keo là má»™t phức hợp kiến trúc Ä‘a dạng nhất trong tất cả các kiến trúc Phật giáo Việt Nam” và là má»™t không gian kiến trúc hòa nhập vá»›i môi trường. Nghệ thuật sá»­ dụng cây xanh trang trí cho không gian ngoại thất ở Chùa Keo cÅ©ng được người xÆ°a lÆ°u ý má»™t cách đặc biệt khoa học, ở nÆ¡i nào được trồng cây to, nÆ¡i nào được Ä‘iểm xuyết bằng những vườn hoa, hồ nÆ°á»›c, tất cả đều góp phần làm cho công trình không gò bó, khô cằn. Nếu hai bên cạnh tòa ống muống của chùa Phụ Quốc nÆ¡i Ä‘ây thiết kế hai vườn hoa cây cảnh xanh thắm sắc màu của lá, rá»±c rỡ vàng, đỏ, trắng của hoa; thì hai bên tòa ống muống của Đền thánh lại xây hai bể nÆ°á»›c để lấy ánh sáng mặt trời phản quang vào Đền thánh, muốn vậy hệ thống ván bÆ°ng của hai cạnh tòa ống muống này lại thiết kế thành hệ thống cá»­a thông phong để ánh sáng ấy không chỉ hắt lên toàn bá»™ khu đền mà còn hắt vào trong đền tạo thành những sắc màu huyền ảo thật là kì diệu.
          Vá»›i những gá»—, gạch lát, tường xây dá»±ng bằng ván bÆ°ng, mái ngói mÅ©i hài; cùng vá»›i việc sá»­ dụng hệ thống hồ ba mặt của Chùa (phía trÆ°á»›c hồ Nam, và hồ phía Đông, phía Tây) không chỉ gây cảm giác tôn chiều cao của công trình và tạo cho công trình má»™t vẻ huyền ảo, được soi bóng xuống hồ nÆ°á»›c, và còn có chức năng Ä‘iều chỉnh về khí hậu, thoáng mát dá»… chịu về mùa hè, ấm áp về mùa Ä‘ông. “Việc xá»­ lý môi trường không gian kiến trúc Chùa Keo Ä‘ã được các nhà kiến trúc hiện đại coi nhÆ° là má»™t mẫu má»±c có tính truyền thống và tính thá»±c dụng cho kiến trúc hiện đại”

          Chùa Keo là má»™t công trình kiến trúc nghệ thuật khá Ä‘á»™c Ä‘áo và tiêu biểu cho kiến trúc thời hậu Lê; má»™t kiến trúc được xây dá»±ng hoàn toàn bằng gá»— lim và có những đặc trÆ°ng cÆ¡ bản khác vá»›i má»™t số công trình kiến trúc Chùa chiền khác.
          Đặc trÆ°ng về bá»™ mái: Kết cấu “tầu Ä‘ao lá mái” là kết cấu mang nhiều tính truyền thống của kiến trúc gá»— cổ truyền Việt Nam được thể hiện ở chùa Keo. Hầu hết các tòa đều có kết cấu mái theo kiểu này trừ bá»™ mái tòa Giá roi được làm theo kiểu “hồi diêm mái chảy”.
          Đặc trÆ°ng về các bá»™ vì kèo của các công trình kiến trúc chùa Keo chủ yếu là kiến trúc kiểu “chồng rường bẩy hiên” và hệ thống bẩy vuông góc vá»›i thân cá»™t. Có những công trình kiến trúc nhÆ° chùa Tây PhÆ°Æ¡ng cÅ©ng có kiểu thức kiến trúc này nhÆ°ng chỉ có ở chùa Keo má»›i dùng các con sÆ¡n chống bẩy để há»— trợ cho các bẩy hiên gồm các con sÆ¡n ná»™i và các con sÆ¡n ngoại, đồng thời dùng các con sÆ¡n này để thể hiện các đề tài chạm khắc.
          Trong các công trình kiến trúc ở chùa Keo Thái Bình, có má»™t kiến trúc Ä‘á»™c Ä‘áo là Gác chuông Chùa Keo. Có quy mô to lá»›n, Gác chuông được làm theo kiểu chồng diêm cổ các nhÆ°ng có 3 tầng (12 mái) và là má»™t công trình kiến trúc được làm hoàn toàn bằng gá»— (má»™t số Gác chuông của các chùa cổ khác ở khu vá»±c Đồng bằng Bắc Bá»™ chỉ làm 2 tầng 8 mái).
          Chùa Keo là má»™t công trình kiến trúc có nhiều mảng chạm khắc nghệ thuật Ä‘iển hình của thời Lê. Đặc trÆ°ng trong Ä‘iêu khắc của chùa Keo; Ä‘iều nổi bật trong trang trí kiến trúc chùa Keo đồng thời cÅ©ng là nét Ä‘á»™c Ä‘áo riêng biệt của chùa Keo chính là các con sÆ¡n ở tòa Giá roi, tòa Thiêu hÆ°Æ¡ng, tòa Phụ Quốc và tòa Thượng Ä‘iện. Vá»›i số lượng 86 các con sÆ¡n ná»™i và con sÆ¡n ngoại ở khu vá»±c thờ thánh này Ä‘ã cho thấy sá»± khác biệt giữa hai khung kiến trúc Phật và Thánh. Các con sÆ¡n ở Ä‘ây phần lá»›n được chạm hai mặt, có con sÆ¡n ba mặt, có con sÆ¡n bốn mặt (chạm khắc má»™t con rồng cuốn quanh con sÆ¡n); má»—i mặt được chạm khắc các hình khác nhau. Đề tài trang trí trên các con sÆ¡n ngoại chủ yếu là hình rồng các kiểu, con sÆ¡n ná»™i được chạm khắc hình con nghê hay hoa lá cách Ä‘iệu. Con sÆ¡n ngoại hay con sÆ¡n ná»™i được lắp đặt trong kết cấu kiến trúc ở các tòa nhà trong chùa Keo không chỉ nhằm mục Ä‘ích cho đỡ đầu bẩy hay xà khỏi bị gục xuống mà còn là má»™t yếu tố thẩm mỹ làm tăng thêm cho vẻ đẹp của toàn bá»™ các công trình kiến trúc ở ná»™i thất cÅ©ng nhÆ° ngoại thất.
          Má»™t đặc trÆ°ng quan trọng khác Ä‘ó là các bức chạm ở chùa Keo chạm khắc các đề tài những hình mây lá»­a, Ä‘ao mác bao quanh thân rồng ở Ä‘ôi cánh cá»­a của tam quan ná»™i hoặc các bức chạm khắc rồng tại các bức cốn của tòa Giá roi, hoặc chạm khắc rồng của ban thờ ở tòa Phụ Quốc... Ngoài các đặc trÆ°ng trên, các bức chạm khắc chùa Keo vá»›i nhiều đề tài long, ly, quy, phượng mang phong cách dân gian, vá»›i kỹ thuật chạm lá»—ng, bong kênh rất tinh xảo và đẹp mắt.
          Chùa Keo còn lÆ°u giữ được nhiều đồ thờ có giá trị cao về nghệ thuật, mỹ thuật, đồng thời còn giữ được 3 bia Ä‘á thời Lê và má»™t số hiện vật quý giá khác nhÆ° chuông đồng, khánh Ä‘á.

          Chùa Keo không chỉ là má»™t công trình kiến trúc nghệ thuật rất có giá trị, mà Chùa Keo còn có lá»… há»™i truyền thống khá Ä‘á»™c Ä‘áo. Há»™i truyền thống của Chùa Keo hàng năm mở ra 2 lần: “Xuân Thu nhị kỳ”. Há»™i vui xuân vào 4 tháng giêng, và há»™i Thu vào 13, 14 và 15 tháng 9 âm lịch. Trong sinh hoạt lá»… há»™i truyền thống của Chùa Keo còn lÆ°u giữ được những trờ chÆ¡i dân gian khá đặc sắc nhÆ° há»™i thi nấu cÆ¡m, thi ném pháo, thi bắt vịt, vào Há»™i Xuân; há»™i thi Ä‘ua thuyền (bÆ¡i chải) trên sông Hoàng (sông Hồng), bÆ¡i thuyền cò cốc ở ao chùa, Ä‘iệu múa ếch, bÆ¡i chải cạn, những cuá»™c thi kèn, thi trống của lá»… há»™i tháng chín. Há»™i Chùa Keo tháng chín là dấu vết hiếm hoi của há»™i Thu truyền thống còn lÆ°u giữ được trong lá»… há»™i truyền thống của người Việt - Đồng Bằng Bắc Bá»™ .“Vá»›i tất cả các ý nghÄ©a trên, Chùa Keo có thể được coi là má»™t công trình kiến trúc Phật giáo sáng giá nhất trong toàn bá»™ kiến trúc Phật giáo Việt Nam hiện tồn”.