Đề mục: Từ Địa đầu Lũng Cú đến đất Mũi Cà Mau...

Mỹ Sơn là Thánh địa Ấn Độ giáo của vương quốc Champa. Những dòng chữ ghi trên tấm bia sớm nhất ở đây cho thấy từ thế kỷ thứ 4, vua Bhadresvara đã xây dựng một ngôi đền để cúng thần Siva (một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo), nhưng sau đó bị thiêu huỷ vì một trận hoả hoạn, đến thế kỷ thứ VII, thuộc triều vua Sambhuvarman, ngôi đền đã được xây dựng lại và từ đó cho đến thế kỷ thứ XIII, các triều vua kế tiếp nhau đều tập trung tu sửa và xây thêm được 70 đền tháp nữa, tạo nên một quần thể kiến trúc kỳ vĩ của vương quốc Champa trong khu rừng tuyệt đẹp này.





Sơ đồ quần thể khu Thánh địa ..

Trải qua bao năm tháng với những thăng trầm thế sự, nhiều triều đại đã qua đi, vương quốc Champa di chuyển xuống phía Nam và trở nên suy tàn nhưng đã để lại một di sản vô giá, một quần thể kiến trúc kỳ tài bị bỏ quên, nằm im lìm trong rừng núi hoang vu suốt 5 thế kỷ. Cho mãi đến thế kỷ XIX, vào năm 1898 mới được Maxen Paris - một học giả người Pháp phát hiện ra. Nhận biết đây là hồn cốt của một thời vàng son trong lịch sử Champa, Paris lập tức tiến hành kiểm kê toàn bộ khu đền tháp và phân thành nhiều nhóm khác nhau theo từng niên đại, từng phong cách nghệ thuật qua mỗi thời kỳ lịch sử, nhưng công việc này bị gián đoạn do chiến tranh kéo dài. Cho đến năm 1975, sau khi đất nước thống nhất, người ta mới tiếp tục khảo cứu. Nhưng lúc này, cả khu di tích chỉ còn lại 32 đền tháp, trong đó chỉ có 20 công trình còn giữ được dáng vẻ ban đầu, còn phần lớn bị đạn bom huỷ hoại.










....

Trong số những đền tháp Champa hiện còn ở Mỹ Sơn, người ta đã phân ra nhiều nhóm kiến trúc thuộc phong cách khác nhau, như phong cách Bình Định, phong cách Đồng Dương, phong cách Hoà Lai, phong cách Mỹ Sơn A, B, C… Nhìn chung, những di tích này hầu hết được xây dựng trên gò và quay mặt về hướng đông, trung tâm bố cục bao giờ cũng là một toà nhà kiến trúc theo hình tháp khối thân vuông, ở giữa là một điện thờ. Nhìn từ bên ngoài là một cấu trúc nhiều tầng với nhiều hình ốp có trang trí hoa văn hoặc hình người đứng chắp tay, làm tăng thêm vẻ tôn nghiêm của khu đền tháp.







...

Người Chăm gọi những ngôi tháp này là kalan, nghĩa là đền thờ, hầu hết đều là nơi thờ phụng, tế lễ của các vua chúa thời xưa. Theo quan niệm của Ấn Độ giáo, thánh đường hay đền thờ là dinh thự của thần, đây không phải là nơi các tín đồ đến tụ hội mà chỉ các vị Bà la môn đã thụ pháp mới được vào tế lễ. Điều này giải thích vì sao các đền thờ ở đây, nằm bên trong mỗi kalan, đều chật hẹp. Gian điện thờ hình vuông, vách thẳng phẳng trơn không trang trí, một mái vút cong ở phía trên được xây dựng theo kiểu so le giật cấp kéo thẳng một mạch lên tới đỉnh. Trên các đường trục có những ô khám dùng làm chỗ để đèn khoét trong vách tường, ở chính giữa gian điện, người ta đặt một tượng thờ hoặc linga (biểu tượng sinh thực khí của thần Siva).







...

Tính chất trang trí của đền tháp Mỹ Sơn còn được nhấn mạnh thêm bằng vết cắt tinh tế theo chiều dọc, chia các cột đó ra và cắm sâu tít vào tận các dải trang trí ở bộ diềm mái tầng một. Sự vận động đi lên còn được nhấn thêm bằng các bức tượng người đứng giữa hai cột ốp. Các cửa vòm có hình dáng phức tạp, nhưng không chạm khắc gì, thân chính của tháp vút cao lên và các tầng thu nhỏ lại, tạo cho tháp những đường nét chuẩn xác, thuần khiết và bay bổng, giúp cho người xem nhận ra các khối kiến trúc một cách dễ dàng. Tất cả đều toát lên vẻ mềm mại, duyên dáng và trang nhã, khiến toà tháp như rực ánh hào quang giữa nền trời.












...

Từ một vị trí cao nhất trong thung lũng để quan sát hết quần thể kiến trúc của Thánh địa Mỹ Sơn ta có thể phân chia các di tích, các tháp theo kiểu phong thủy của nền văn minh Châu Á người ta thường chọn hướng Đông Tây làm trục chính, Nam Bắc làm trục phụ, gò cao, thế núi và mạch sông làm chuẩn trong việc thiết kế xây dựng kinh đô, lăng miếu, đền đài, nhà cửa...
Trong thung lũng có hai ngọn đồi, ngọn phía đông cao hơn ngọn phía tây hai ngọn đồi này đối diện nhau ở điểm trung tâm ngã tư của một con suối, các nhánh của con suối này bao bọc 4 khu vực trong Thánh địa.



Khu A : gồm các tháp và di tích nằm trên ngọn đồi phía đông.

Khu B : gồm các tháp và di tích nằm ngọn đồi về phía tây.

Khu C : gồm các tháp và di tích nằm phía nam , có hai khu C1 và C2.
Khu D : gồm các tháp và di tích nằm phía bắc.

Cách phân chia này phù hợp với địa thế phong thủy, tránh được tình trạng xé lẻ từng mảnh vụn của tổng thể kiến trúc của mỗi tháp mà trước đây nhà khảo cổ học người Pháp ông H.Parmentier đã công bố năm 1904.

Khu A có 5 kiến trúc : 1 tháp chính và 4 tháp phụ.

Khu B có 4 kiến trúc : 1 tháp chính và 3 tháp phụ.

Khu C chia làm C1 và C2, C1 nằm phía đông được bao quanh bằng một con suối gồm có 16 kiến trúc (4 kiến trúc nằm rải rác bên ngoài và 12 bên trong): 2 tháp chính với 8 tháp phụ, 1 tháp chính và 2 tháp phụ đi kèm cùng một số tượng điêu khắc bằng đá C2 nằm phía tây gồm có 26 kiến trúc ( 6 ngoài và 20 trong ): 3 tháp chính và 12 tháp phụ cùng với một số tượng, phù điêu cùng các tác phẫm điêu khắc, bi kí bằng đá mang tính tôn giáo.

Khu C là khu vực có nhiều tháp và các tác phẫm điêu khắc nhất.

Khu D có 12 kiến trúc ( 1 ngoài và 11 trong): 2 tháp chính, và 4 tháp phụ, trong đó có 1 tháp chính không có tháp phụ đi kèm, cùng một số tượng điêu khắc bằng đá. Tất cả là 46 kiến trúc có thể đếm được trong khoảng ước chừng 70 kiến trúc của Thánh địa này.

Quan sát một số tháp, di chỉ tiêu biểu mà hiện nay (năm 2003 ) còn lại trên thực địa.

Khu A: gồm 5 kiến trúc nằm trên ngọn đồi phía đông là ngọn đồi cao nhất trong thung lủng, có một tháp chính và 4 kiến trúc phụ trong đó có một tháp nhỏ để đựng bi kí nằm ở giữa, một thủy tháp, một hỏa tháp và nhà bày mâm dùng để sửa soạn đồ tế.

Tháp chính có hai cửa theo hướng đông tây, ở mỗi cửa có 8 bậc cấp để đi lên , ở mỗi cửa đều có vòm cuốn. Các vật trang trí quanh tháp chất liệu xữ dụng toàn là gạch và đất nung không bằng sa thạch như ở tháp khác
Đặc biệt, tiêu biểu và khá độc đáo nhất là cách trang trí ở chân tháp, mỗi góc của chân tháp có một con sư tử đực vóc dáng cực kỳ dũng mãnh bằng đá có kích thước khá lớn trong tư thế chống đỡ các góc tháp, quanh chân tháp được trang trí bằng những hàng mặt nạ gồm các ô vuông bằng đất nung cùng một kích thuớc và cùng một chủ đề là mô tả dương vật bằng hình ảnh thật mà không cách điệu như bộ Linga & Youni mà ta thường thấy, mỗi ô là một tác phẩm điêu khắc rất tinh tế, sắc sảo, đầy ấn tượng với dương vật ngắn, hai tinh hoàn to và tròn, qui đầu tròn đỉnh nhọn, mạnh mẽ đầy sinh khí







Mặt nạ nầy cũng có thễ nhìn theo một cách khác đó là mặt của một quái vật mắt lồi, mũi to, môi trên xếch lên, nhe răng dáng dấp của sư tử, mỗi ô vuông là mỗi tác phẫm điêu khắc rất sinh động và hấp dẫn, không có cái nào giống cái nào.
Nếu chỉ tách riêng phần sống mũi và hai cánh mũi của quái vật để so sánh với một Linga ở khu D thì khuynh hướng thiên về hình ảnh của Linga không cách điệu dể dàng đựơc chấp nhận hơn, thế nhưng giải thích đó là mặt nạ của mặt sư tử theo như vùng đất mang tên Shimhapura thì cũng là một điều thú vị, bởi Shimhapura là Trà Kiệu hay còn gọi là thành phố sư tử
[/B][/FONT]


Mỹ Sơn là thánh địa Ấn Độ giáo của vương quốc Chămpa. Những dòng chữ ghi trên tấm bia sớm nhất ở Mỹ Sơn, có niên đại khoảng thế kỷ thứ 4





Khu C1 là nền cũ của một ngôi tháp với một kiến trúc đẹp nhất và vĩ đại nhất trong Thánh địa Mỹ Sơn, chung quanh nó, đôi chỗ vãn còn thấy di tích nền móng của sáu ngôi tháp nhỏ bao bọc tạo thành một quần thể kiến trúc tăng thêm phần uy nghi vĩ đại của ngôi tháp chính. Theo những tài liệu để lại thì đây là ngôi tháp cao nhất trong Thánh địa Mỹ Sơn với chiều cao 24 m, diện tích đáy là hình vuông, mỗi cạnh dài 10m, tháp có 2 cửa ra vào hướng đông và tây, hướng tây nhìn xuống khu C1. Trong tháp thờ một bộ Linga - Youni lớn (nay chỉ còn một bệ đá Youni), phần trên tháp có 3 tầng, các tầng nhỏ dần lại và trên cùng là đỉnh tháp bằng sa thạch, ở mỗi tầng đều có cửa giả có hình người đứng dưới vòm cuốn, hai cửa giả hai bên hông là hai vòm cuốn chồng lên nhau, trên mỗi vòm cuốn là một hình tháp thu nhỏ, mỗi cửa chính đều có tiền sảnh, cửa hình vòm hoa văn rất tinh xảo, hai trụ vuông ép sát nằm hai bên làm tăng thêm vẽ uy nghi ngôi tháp. Ngoài của tháp thì các trụ áp tường kéo dài khoảng 4 m với những trang trí hoa văn hình lá cuốn hình chử S nối liền nhau, các vật trang trí là các tượng điêu khắc bằng sa thạch hình Makara, hình vũ nữ Apsara, sử tử, voi, chim thần Garuda....
Ngôi tháp chính mà ngảy hôm nay trên nền đá của nó chỉ còn sót lại một bệ đá Youni cô đơn buồn hiu trong buổi chiều nắng quái đỏ rực trên thánh địa Mỹ Sơn hoang vu đầy gió, nắng, cỏ tranh và hoa dại, một vùng đất thánh, một nơi linh thiêng một thời của dân tộc và vương quốc Champa...

Tạm biệt Vương quốc Champa ...em tiếp tục Nam tiến ....

Thành phố Quảng Ngãi ....




Nhà thờ ....



Một góc phố ...



....

Qua thành phố Quảng Ngãi khoảng 30 km là tới xã Phổ Cường, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi . Ở ngay bên tay phải chiều Hà Nội - Sài gòn có một bệnh xá mầu trắng ,nhìn như hình bàn tay đó là Bệnh xá mang tên Anh hùng Liệt sĩ, Bác sĩ Đặng Thùy Trâm ...



Bệnh xá Đặng Thùy Trâm được xây dựng trên chính mảnh đất mà chị đã hy sinh khi vừa tròn 28 tuổi.

Bệnh xá mang một chút kiến trúc Tây Nguyên hòa quyện với cảnh quan dãy núi Trường Sơn, nông thôn Trung Bộ








Những hiện vật của chị Trâm thời chiến ...





Đặc biệt là cuốn Nhật ký có lửa ở trong đó ...



Thời gian tuy ngắn ngủi, nhưng chị đã để lại cho những thế hệ trẻ chúng tôi một tâm hồn vô cùng trong sáng, nhiệt tình, tận tâm và thương yêu đồng đội, biết hy sinh khi Tổ quốc cần. Giờ đây chị không còn nữa, nhưng tình cảm chị để lại là vô bờ bến ...



Bệnh xá Đặng Thuỳ Trâm, một trong những biểu tượng của ý chí cách mạng, của sự hy sinh cao cả cho công cuộc giải phóng đất nước, đang tiếp tục phát huy tinh thần của nữ Anh hùng Liệt sĩ, Bác sĩ Đặng Thùy Trâm và hàng triệu Anh hùng Liệt sĩ.

....

Tạm biệt Quảng ngãi em tiếp tục cuộc hành trình ...

Đường xa vạn lý ...




Uốn lượn quanh co...




Tới Sông cầu em nghỉ ăn cơm .đồ biển ở đây rất rẻ ....

Tôm hùm ...



Sò lông ...



Cá trình ...




Mực một nắng ...




Đánh cá ...



...

Đầm Ô Loan nằm sát quốc lộ 1A, dưới chân đèo Quán Cau, cách thành phố Tuy Hoà về phía Bắc 22km.



Ô Loan là một đầm nước lợ, gần như nằm trọn trong đất liền, có món đặc sản là sò huyết.
Món đặc sản khác ở Ô Loan là hàu. Tản Đà (Nguyễn Khắc Hiếu) nhà thơ nổi tiếng sành ăn đã từng đi khắp nước, ăn khắp nơi, đến Phú Yên nếm món ngon vật lạ cũng khen rằng: “Phú Câu cước cá, Ô Loan miếng hàu”.
Hàu sống dựa vào các tảng đá ngập mặn, có cạnh rất sắc. Hàu dùng để nấu cháo, nấu canh, xào, nhưng ngon và hấp dẫn nhất là món hàu tái hoặc hàu trộn với đậu phụng và cà chua.
Món ngon vật lạ ở Ô Loan còn có cua đế, còn gọi là huỳnh đế hay hoàng đế. Mai cua hoàng đế màu đỏ hoặc vàng đậm, ngay khi cua còn sống ở dưới nước, đằng sau có một chùm lông vàng, ngắn. Đặc biệt, loài cua này không bò ngang mà bò tới, vì càng và que đều mọc ở đằng trước đầu. Ngoài ra, Ô Loan còn có tôm rằn, tôm bạc, mực, sứa, rau câu, điệp.

Phong cảnh non xanh nước biếc của Ô Loan là nguồn cảm hứng vô tận cho các thi sĩ sáng tác.
Thi sĩ Xuân Diệu đã viết bài thơ đầm Ô Loan:
Đầm Ô Loan, đầm Ô Loan.
Nước trời cùng với mây liên hoàn
Mặt đầm, đôi cánh chim loan mở
Khí mát lan bay sắc đẹp tràn
Cao thấp đồi quanh gấm dựng lên
Lục thêu cùng biếc với xanh lam
Sắn khoai sức tốt phây phây lượn
Mía bắp trông xa một sắc liền....