Trịnh Hoài Đức sinh năm Ất Dậu (1765), gốc Minh Hương (Trung Hoa), hiệu Cấn Trai. Khi ông lên 10 tuổi thì cha qua đời. Mẹ con ông chuyển tới trấn Phiên An (Gia Định) lập nghiệp. Tại đây, ông theo học thầy Võ Trường Toản, một nhà giáo dục nổi tiếng bấy giờ, và đỗ đạt, được triều đình nhà Nguyễn bổ nhiệm chức Hàn lâm viện chế cáo. Với tài năng của mình, ông được vua Gia Long ngày càng trọng dụng cử giữ nhiều trọng trách trong bộ máy cai trị của nhà Nguyễn như: Đông cung thị giảng, Thượng thư bộ hộ, Thượng thư bộ lại, Tổng trấn Gia Định... Có thời, Trịnh Hoài Đức được cử làm thượng thư của cả bộ lại và bộ binh.

Ông mất năm Ất Dậu (1825), khi tròn 60 tuổi. Thi hài ông được rước về Trấn Biên an táng. Vua Minh Mạng truy phong ông là Thiếu phó cần chánh diện Đại học sĩ.

Cả đời làm quan, Trịnh Hoài Đức là người nổi tiếng tài đức vẹn toàn, được vua tin yêu, quần thần ngưỡng vọng. Dù ở chức quan cao cực phẩm nhưng Trịnh Hoài Đức vẫn sống giản dị, thanh bạch, chỉ biết quên mình lo việc ích nước, lợi dân. Về phương diện văn hoá, Trịnh Hoài Đức là nhà thơ, nhà viết sử lỗi lạc hàng đầu dưới thời Nguyễn Trung Hưng. Cùng với Lê Quang Định và Ngô Nhơn Tịnh, ông lập ra nhóm “Bình Dương thị xã”, được người đời xưng tụng là Gia Định tam gia. Cống hiến xuất sắc nhất của ông đối với lịch sử, văn hóa dân tộc là bộ “Gia Định thành thông chí”, ghi lại đầy đủ nhất, toàn diện nhất diện mạo xứ Đồng Nai – Gia Định trong thời kỳ khai phá, lập nghiệp của cư dân Việt. Bộ sách này đã được người Pháp dịch và xuất bản ở Paris từ năm 1863 và trở thành tài liệu vô giá cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu, nghiên cứu về miền Nam.

Lăng mộ Trịnh Hoài Đức (hay còn gọi là lăng Ông) nằm ở  phường Trung Dũng, Thành phố Biên Hoà. Toàn bộ di tích được xây theo lối kiến trúc cổ, có bờ thành bao bọc, cửa vào có trụ búp sen, đặt bình phong án. Phía sau mộ có bức tường nhô cao, nối vòng lượn sóng. Tường sau có trang trí hình long ẩn tinh sảo, đẹp mắt. Phía trước cửa vào mộ có tấm bình phong lớn, ghi khắc tiểu sử và sự nghiệp của Trịnh Hoài Đức. Bên trong gồm hai phần mộ Trịnh Hoài Đức và chính thất phu nhân. Kết cấu 2 ngôi mộ giống nhau, hình voi phục, xung quanh có gờ khum móng ngựa. Phía trước mỗi phần mộ đều có bia đá, khắc chữ Hán; xung quanh trang trí bởi các đường hồi văn, biểu tượng âm dương, phía dưới đắp nổi dạng chân quỳ. Tuy nhiên, thời gian đã làm nét chữ, nét chạm khắc phai mờ, tường cũ rêu phong.

Năm 1990, lăng mộ Trịnh Hoài Đức đã được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử và hiện tiếp tục được trùng tu xứng tầm một danh nhân văn hóa, vị quan đại thần hết lòng vì nước, an dân.