Từ thời nhà Trần (thế kỷ XIV), nghề gốm đã phát triển ở xã Phù Lãng, huyện Quế Võ (Bắc Ninh), cách trung tâm Hà Nội khoảng 60 cây số về phía đông bắc. Nét độc đáo của các sản phẩm gốm Phù Lãng không chỉ là màu men da lươn mộc mạc, khỏe khoắn, đậm nét điêu khắc của tạo hình đã được các nghệ nhân gìn giữ từ bao đời mà còn là những kỹ thuật đắp nổi hiện đại, mẫu mã đa dạng, phong phú được khách hàng trong và ngoài nước đánh giá cao.
Gốm Phù Lãng có nét riêng
biệt, đó là những sản phẩm gốm có men nâu, vàng, vàng nhạt… mà người ta
gọi chung là men da lươn; khi gõ vào sản phẩm có tiếng vang. Bên cạnh
những sản phẩm gốm mộc mạc nhưng khỏe khoắn của đất, ngày nay màu sắc
hội họa trang trí và nghệ thuật điêu khắc còn được dùng tạo dáng hiện
đại cho những dòng sản phẩm mới
Đến Phù Lãng, du khách sẽ
thấy sản phẩm gốm tràn ngập khắp nơi, trên sân nhà, bờ ruộng, dọc các
con đường làng… Hiện nay, toàn xã có gần 200 doanh nghiệp và hộ sản
xuất, kinh doanh gốm
Gốm Phù Lãng vẫn được dùng
củi để nung theo phương pháp truyền thống. Điều này tạo nên sự biến
nhiệt khác nhau tạo ra những vết táp trên bề mặt gốm mà không phương
pháp nào có thể thay thế nổi. Trong ảnh, củi chuẩn bị cho các mẻ gốm.
Gốm Phù Lãng dùng nguyên
liệu đất sét ở Bắc Giang. Đất mua về, được phơi, trộn rồi nhào nước thật
kỹ cho đến khi đạt độ nhuyễn, mịn và dẻo... Một miếng đất trước khi
chuốt phải nề, xéo tới chục lần mới bắt thành khoanh chuyển cho người
thợ tạo hình sản phẩm
Thợ gốm Phù Lãng vừa dùng
bàn xoay để tạo hình sản phẩm, vừa dùng cách ốp khuôn. Trong ảnh, một
chiếc vại đang được thành hình dưới bàn tay của người thợ; bên cạnh là
những khoanh đất đã được nhào nặn đạt độ dẻo và mịn cần thiết
Riêng đất để làm đồ sành phải là loại đặc biệt, có độ dẻo rất cao
Sản phẩm gốm Phù Lãng gồm 3
loại chính: đồ gia dụng (bình, lu, chum, vại, chậu kiểng, bình vôi...);
đồ thờ cúng (lư hương, đài thờ, đỉnh...) và gốm mỹ nghệ (tranh, phù
điêu, bình hoa...). Gốm Phù Lãng có nét riêng nổi bật là sử dụng phương
pháp đắp nổi theo hình thức chạm bong, (chạm kép). Trong ảnh, một thợ
gốm đang chạm trổ họa tiết lên sản phẩm
Vẽ hoa văn, họa tiết cho sản phẩm, công việc này đòi hỏi sự chau chuốt, tỉ mỉ nên thường được giao cho phụ nữ
Mùa hè, nhiều trẻ em ở Phù Lãng tham gia vào công đoạn nhẹ nhàng nhất là tô màu họa tiết trang trí sản phẩm gốm
Sản phẩm nổi bật nhất của
gốm Phù Lãng là những bức tranh gốm, phần lớn thiên về đề tài phong cảnh
và đời sống nông thôn. Tranh gốm Phù Lãng được sản xuất đa dạng về kích
thước, từ cỡ tranh treo tường trang trí nội thất cho đến tranh ốp tường
cho các sảnh lớn hoặc ngoài trời, bền bỉ với mưa nắng và mọi thời tiết.
Giá bán tranh từ vài trăm ngàn cho đến vài chục triệu đồng, tùy theo
kích thước và có thể thực hiện đề tài theo đặt hàng của khách
Bức tranh gốm của cơ sở sản xuất gốm nghệ thuật Bảy Xá, làng gốm Phù Lãng
Lam Dương
|
