Ảnh: Kim Chiến

Theo Thần phả ghi chép lại, đình làng Đa Chất có lịch sử hơn 500 năm tuổi (đã được xếp hạng Di sản văn hóa Quốc gia từ năm 1995), ở thôn Đa Chất, xã Đại Xuyên, huyện Phú Xuyên (Hà Nội) thờ "Trung Thành Đại Vương”, một vị danh tướng thời vua Hùng Duệ Vương Công thứ 18, đã có công lớn giúp triều đình đánh giặc cứu nước. Sau này ông được nhà vua phong "Thượng đẳng phúc thần”, rồi "Trung thành thượng đẳng tối linh Đại Vương” và lệnh cho nhân dân lập đền, chùa, miếu mạo thờ phụng muôn đời.

Trải qua 2 cuộc kháng chiến, đình Đa Chất từng là cơ sở vững chắc tin cậy cho cách mạng, nơi diễn ra nhiều cuộc hội họp, tuyên truyền về đường lối cách mạng của Đảng bộ cơ sở. Đặc biệt những năm 1946 – 1948 nơi đây còn là căn cứ cách mạng, ghi lại dấu tích của nhiều sự kiện cách mạng tiêu biểu, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc.

 Thủ từ đình Đa Chất - ông Nguyễn Ngọc Đoán (SN 1940) cho chúng tôi biết: Đây là một trong số 170 điểm thờ tự "Ngài Trung Thành Đại Vương” trong cả nước. Riêng đình Đa Chất là nơi thờ tự chính, là nơi dân cư toàn chốn Sơn Nam (đạo Sơn Nam của nước Việt – PV) và cư dân vùng lân cận đổ về vái vọng từ ngàn xưa. Tuy vậy, nhiều năm nay không tổ chức hội được nữa do nguy cơ đình có thể sập bất cứ lúc nào. Ông Đoán cũng cho biết mặc dù đình cũng đã được sửa chữa nhiều lần song chưa lần nào được đại tu hoàn chỉnh. Hiện ngôi đình còn có thể đứng được là nhờ lực chống đỡ của hàng trăm cây chống phụ, song cũng chỉ cầm cự được ngày một, ngày hai.

Theo quan sát của chúng tôi, hiện ngôi đình có biểu hiện  xuống cấp trầm trọng; mộng kèo cột mối mọt trắng. Các mộng cột đã bị chệch trẹo nhiều so với vị trí ban đầu. Mái ngói xô đảo, 10 viên vỡ 6. Phía ngoài xung quanh đình cỏ dại mọc um tùm bao kín ngôi đình hoang lạnh. Các cánh cửa cũng hư hỏng gần hết, cách đóng, cánh mở lộ ra cả bộ khung sườn yếu ớt bên trong. Hẳn vậy, mà ngôi đình đã nhiều lần bị trộm ghé thăm. Cách đây khoảng 5 năm, kẻ trộm đã vào đình như "chốn không người” lấy mất 21 đạo sắc phong quí một cách dễ dàng. Một thời gian sau chúng lại lấy đi lư hương cổ hàng trăm năm tuổi. Cũng từ đó, bất chấp cảnh nguy hiểm sập sệ của ngôi đình, thủ từ Nguyễn Ngọc Đoán cùng một số người dân đã tự nguyện giăng màn, trải chiếu để…canh đồ!

Trao đổi với chúng tôi, ông Vũ Mạnh Cường, cán bộ Văn hóa xã Đại Xuyên cho biết: Trước đây đình Đa Chất cũng được cấp trên đầu tư 50 triệu đồng tu bổ, chủ yếu là dùng kinh phí vào việc lắp cây chống phụ vào để đỡ các cột. Đã nhiều lần địa phương có văn bản kiến nghị lên cấp trên nhưng chưa được xem xét. 3 năm trở lại đây địa phương đã cho tạm đình chỉ các hoạt động tôn giáo tại đình vì sợ đình sập nguy hiểm đến tính mạng người dân.

Được biết đình làng Đa Chất đã được thành phố đưa vào chương trình mục tiêu Quốc gia văn hóa trên địa bàn thành phố giai đoạn 2013-2015. Thế nhưng đến nay đình Đa Chất vẫn đang trong trạng thái chờ sập bất cứ lúc nào. Số phận của một Di sản văn hóa Quốc gia trên 500 năm tuổi này không biết sẽ ra sao?