Triển lãm "Không gian văn hóa đình làng” thuộc dự án "Nghiên cứu, sưu tầm, quảng bá và phát huy những giá trị đặc sắc của di sản văn hóa đình làng vùng châu thổ Bắc Bộ” do Trường ĐH Mỹ thuật Việt Nam thực hiện, trưng bày, giới thiệu hơn 80 bức ảnh chụp cận cảnh nhằm đặc tả nét đẹp của một số đình làng tiêu biểu ở vùng châu thổ Bắc Bộ. Bên cạnh đó công chúng còn được tận mắt chiêm ngưỡng 15 tác phẩm điêu khắc như: "Cảnh sinh hoạt” với bối cảnh đình Tiên Chưởng, xã Hợp Hưng, Vụ Bản (Nam Định); "Hai người đá cầu” ở đình Thổ Tang, Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc); "Điều voi đuổi hổ” ở đình Chảy, xã Liêm Thuận, Thanh Liêm (Hà Nam)… Rồi những công trình kiến trúc đình làng từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 19, quần thể kiến trúc điêu khắc đạt đến độ tinh xảo, thể hiện óc thẩm mỹ cao của người Việt xưa như: Rồng trên kiến trúc đình làng Cam Đà thế kỷ thứ 17, Mảng chạm chủ đề tứ linh, Rồng phượng trên cấu kiện kiến trúc thế kỷ 19, Phù điêu hình Rồng và đồ vật trang trí trên vi nóc kiến trúc, chất liệu gỗ, niên đại thế kỷ 16… giúp công chúng hiểu hơn về giá trị của đình làng. Kết hợp với công nghệ, bộ phim 3D "Diễn họa kiến trúc đình So”, phim tư liệu "Lễ hội trong không gian văn hóa đình làng Bắc Bộ” và "Nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc đình làng” được chiếu liên tục trong những ngày diễn ra triển lãm. Ngoài ra, để tái hiện một cách sinh động những nét văn hóa, sinh hoạt của người Việt gắn liền với đình làng, công chúng còn được thưởng thức nghệ thuật diễn xướng cửa đình với các tiết mục múa bỏ bộ, chiếu chèo sân đình, hát xẩm… được tái hiện trong không gian đình ngay trong lòng Hà Nội, khiến người xem như được sống lại với không gian văn hóa xưa.

Qua triển lãm, có thể thấy, những đường nét kiến trúc đình làng không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc, điêu khắc dân gian thuần Việt, mà còn là kho tàng về di sản văn hoá Việt Nam, chứa đựng hồn cốt, văn hóa của cả dân tộc. Đình làng còn là trung tâm tín ngưỡng và sinh hoạt văn hóa của làng xã, quy tụ và gắn kết mọi thành phần trong cộng đồng. Không gian văn hóa đình làng Bắc Bộ do cộng đồng làng xã tạo dựng nên, xuất phát từ nhu cầu, niềm tin và ước vọng của người Việt. Tuy nhiên, đến nay, di sản đình làng Bắc Bộ cũng đang mai một dần, và cách làm của nhóm dự án như một giải pháp trước mắt bảo tồn kho di sản trước nguy cơ biến mất.

Theo bà Nguyễn Thanh Mai - Trưởng ban Tư liệu, Viện Mỹ thuật (Trường ĐH Mỹ thuật Việt Nam) - người phụ trách triển lãm, trong hai năm thực hiện dự án, nhóm đã khảo sát rất nhiều đình làng Bắc Bộ. Để có được những hình ảnh chân thực, sinh động, người chụp, quay phim phải ghi hình ở mọi góc cạnh. Rồi là việc tìm hiểu tư liệu lịch sử, văn hóa, tái hiện sinh hoạt văn hóa tại đình làng. Đây là một việc làm không dễ dàng, vì người dân không còn thường xuyên sinh hoạt tại đình làng như trước nữa.

 Đánh giá về không gian đình làng Bắc Bộ trong dòng chảy cuộc sống hôm nay, bà Mai không khỏi lo ngại: Có đi mới thấy hệ thống đình làng Bắc Bộ vô cùng đa dạng, hàm chứa giá trị vật thể, phi vật thể phong phú. Tiếc rằng, trong quá trình đô thị hóa, không gian văn hóa làng với hình tượng cây đa, giếng nước, sân đình ngày nay đang bị thu hẹp, có nơi gần như mất hẳn. Đáng buồn hơn là một số đình làng, sau khi được đầu tư hàng tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo lại khiến người ta có cảm giác đình làng được xây mới, hiện vật, tượng thờ bên trong dường như xa lạ hơn ngay với chính cộng đồng. Ngược lại, cũng có một số đình đang xuống cấp nghiêm trọng, các mảng chạm khắc hết sức tinh vi đang bị mối mọt, mục ruỗng nhưng chưa có kinh phí để trùng tu, tôn tạo… 

Và đó cũng là lý do, trong khuôn khổ triển lãm này, nhóm thực hiện dự án sẽ tổ chức hội thảo "Không gian văn hóa đình làng - vấn đề bảo tồn và phát huy các giá trị di sản” vào ngày 10-12 tới, với sự tham gia của các nhà nghiên cứu văn hóa và một số lĩnh vực liên quan để tìm cách "giải cứu” đình làng.