Việc học hành thi cử của dòng họ bắt đầu phát triển từ đời thứ 4 - cụ Danh Huyên. Đến nửa cuối thời Lê, ba đời liên tiếp họ Trần đỗ đại khoa, có bốn người đỗ Tiến sĩ, 67 người đỗ cử nhân và tú tài, được mệnh danh là gia đình khoa bảng.

Qua những dấu tích còn lại cho thấy Cụm di tích họ Trần Danh được xây dựng khoảng thời Lê thế kỷ XVIII, lúc đó khu di tích có quy mô đẹp và rộng lớn, gồm: Đông A truy viễn đàn (thường gọi là từ đường bệ đá họ Trần), nhà thờ Trần Phụ Dực (còn gọi là nhà thờ cụ Quận), nhà thờ Trần Danh Ninh (Từ đường Thiếu bảo tướng công), nhà thờ Trần Danh Lâm (từ đường Vạn Niên) và quần thể khu mộ có hệ thống bia đá ghi lại thân thế và sự nghiệp của các tiến sĩ trong gia tộc khá đẹp và độc đáo. Trải qua thời gian, nhà thờ đã biến đổi không còn nguyên vẹn như xưa.

Vừa qua, gia tộc Họ Trần Danh đã tu sửa khang trang 2 công trình: từ đường Họ Trần Danh và nhà thờ Giáp chi. Hiện nay, trong Cụm di tích họ Trần Danh còn lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật quý về lịch sử. Đó là các đồ thờ tự bằng nhiều chất liệu khác nhau: Hệ thống bia đá, sập đá, tượng Vũ Sĩ đá, gia phả, văn tế, nội dung hoành phi, câu đối…có giá trị lịch sử và nghệ thuật sâu sắc. Bên trong cụm di tích thờ các bậc tiên tổ và bốn vị đại khoa trong gia tộc là những người có công lớn đối với dân, với nước. Cuộc đời và sự nghiệp của các vị đại khoa được nhân dân truyền tụng, gia tộc viết gia phả, sử sách biên chép, ca ngợi, nhà vua ban tặng “ Thư bút ngự tứ ”. Vì vậy, Cụm di tích họ Trần Danh không chỉ là trung tâm tín ngưỡng văn hóa của gia tộc và dân thôn mà còn là nơi lưu niệm sâu sắc về các nhà khoa bảng tiêu biểu.

Sau khi được cơ quan chuyên môn khảo sát, nghiên cứu, lập hồ sơ khoa học và pháp lý, UBND tỉnh đã quyết định xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa Cụm di tích họ Trần Danh với mục đích giáo dục, phát huy truyền thống hiếu học, khoa bảng của gia tộc và địa phương nói riêng, quê hương Bắc Ninh nói chung.

Thuận Cẩm