Đền Hùng là tên gọi khái quát quần thể đền, chùa thờ phụng các Vua Hùng và tôn thất của nhà vua trên núi Nghĩa Lĩnh, thuộc Kinh đô Phong Châu của quốc gia Văn Lang cổ xưa, nay là địa phận xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Các di tích, công trình chính trong quần thể gồm:
1) Cổng đền: Được xây dựng vào năm 1917;
Cổng đền Hùng
2) Đền Hạ: Tương truyền là nơi Âu Cơ... sinh hạ bọc trăm trứng, sau nở thành 100 người con. Kiến trúc đền Hạ kiểu chữ nhị gồm hai tòa tiền bái và hậu cung, mỗi toà ba gian, cách nhau 1,5m;
Đền Hạ
3) Nhà bia: Nhà bia nằm ngay cạnh đền Hạ có kiến trúc hình lục giác với 6 mái. Trong nhà bia đặt tấm bia đá khắc dòng chữ: "Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước" – câu nói nổi tiếng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong chuyến thăm Đền Hùng ngày 19/9/1954;
4) Chùa Thiên Quang: còn gọi là Thiên Quang Thiền Tự (Viễn Sơn Cổ Tự), tọa lạc gần đền Hạ. Chùa được dựng vào thời Lê Trung Hưng, xây theo kiểu nội công ngoại quốc, gồm các nhà tiền đường (5 gian), thiêu hương (2 gian), tam bảo (3 gian) ở phía trước, dãy hành lang, nhà Tổ ở phía sau. Chùa có chuông cổ. Đặc biệt, sân trước chùa có cây vạn tuế ba cành, trên 700 năm tuổi;
Tam quan chùa và chùa Thiên Quang với cây vạn tuế 700 tuổi
5) Đền Trung: Tương truyền là nơi các Vua Hùng cùng các Lạc hầu, Lạc tướng du ngoạn Nghĩa Lĩnh ngắm cảnh và họp bàn việc nước;
Đền Trung 6) Đền Thượng: Đền được đặt trên đỉnh núi. Thheo truyền thuyết, đây là nơi các Vua Hùng thường lên tiến hành các nghi lễ, tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp thờ trời đất, thờ thần lúa, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhân khang vật thịnh. Ngoài cổng đền có dòng đại tự: "Nam Việt triều tổ" (tổ tiên của Việt Nam);
Đền Thượng
7) Cột đá thề: Bên phía tay trái đền Thượng có một cột đá gọi là cột đá thề. Tương truyền do Thục Phán An Dương Vương dựng lên khi được Vua Hùng thứ 18 truyền ngôi để thề nguyện bảo vệ non sông đất nước mà Hùng Vương trao lại;
Cột đá thề
8) Lăng Hùng Vương: (Hùng Vương lăng) tương truyền là mộ của Vua Hùng thứ 6. Lăng mộ nằm ở phía Đông đền Thượng, mặt quay theo hướng Đông Nam. Xưa đây là một mộ đất, thời Tự Đức năm 1870 đã cho xây lăng; thời Khải Định, năm 1922, lăng được trùng tu lại;.
Lăng Hùng Vương
9) Đền Giếng: Tương truyền là nơi công chúa Tiên Dung và công chúa Ngọc Hoa (con gái của Vua Hùng thứ 18) thường soi gương, vấn tóc khi theo cha đi kinh lý qua vùng này. Đền được xây dựng vào thế kỷ thứ 18 theo dạng hình chữ công;
Đền Giếng
10) Đền Tổ mẫu Âu Cơ: Là một ngôi đền mới, được bắt đầu xây dựng vào năm 2001-2004, trên núi Ốc Sơn (núi Vặn);
Đền tổ mẫu Âu Cơ
11) Bảo tàng Hùng Vương: được khởi công xây dựng vào năm 1996- 2003, là nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý hiếm của thời đại Văn Lang được phát hiện trong địa phận tỉnh Phú Thọ, đặc biệt là các di vật phát hiện quanh khu vực đền Hùng;
12) Hồ: dưới chân núi Nghĩa Lĩnh có một cái hồ rất rộng, ngày xưa trồng nhiều sen. Hồ đã được kè xung quanh, trở thành một thắng cảnh cho du khách. Đây cũng là nơi thường diễn ra lễ hội bắn pháo hoa vào ngày quốc giỗ.
Lễ hội đền Hùng còn gọi là Giỗ tổ Hùng Vương là một lễ hội lớn mang tầm vóc quốc gia ở Việt Nam, tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn công lao lập nước của các vua Hùng, những vị vua đầu tiên của dân tộc. Lễ hội diễn ra vào ngày 10 tháng 3 âm lịch. “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương tại Phú Thọ” đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể có tính tiêu biểu của nhân loại.
- Xem video giới thiệu tại đây.
Nguồn: Đền Hùng (Hy Cương, Việt Trì, Phú Thọ) – Nơi hội tụ khí thiêng sông núi
“ Lãnh đạo phải cụ thể, phải kịp thời, phải thiết thực, phải có trọng điểm và nắm điển hình. Phải chống tư tưởng ngại khó khăn, tư tưởng ý lại. Phải tuyên truyền rộng khắp các chính sách khuyến khích sản xuất. Cán bộ phải xem lãnh đạo sản xuất là công tác trung tâm bậc nhất”.
.jpg)
