Tỉnh Tiền Giang vừa tổ chức trọng thể lễ tưởng niệm 150 năm ngày anh hùng dân tộc Trương Định tuẫn tiết (20/8/1864 – 20/8/2014) tại thị xă G̣ Công. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đến viếng, đặt ṿng hoa và thắp hương bày tỏ ḷng kính trọng B́nh Tây đại nguyên soái.
Đền thờ anh hùng dân tộc Trương Định tọa lạc trên đường Phan Đ́nh Phùng, thị xă G̣ Công. Ông Huỳnh Văn Xíu, 78 tuổi, phó ban tế tự, cho biết: Trương Định sinh năm 1820 tại làng Tư Cung, phủ B́nh Sơn (nay là xă Tịnh Khê, huyện Sơn Tịnh, Quảng Ngăi), là con quan Trương Cầm, Hữu Thủy vệ úy, Lănh binh tỉnh Gia Định. Năm 1844, Trương Định theo cha vào Nam và cưới vợ là con gái một hào phú huyện Tân Ḥa (G̣ Công). Khi cha qua đời, Trương Định ở lại quê vợ. Năm 1854, Trương Định xuất tiền của, chiêu mộ dân nghèo lập đồn điền Gia Thuận, được phong chức Quản cơ đồn điền. Tháng 2-1859, quân Pháp đánh thành Gia Định, Trương Định đưa cơ binh gia nhập quân đội triều đ́nh chống giặc, thường đi tiên phong lập nhiều chiến công. Một trong những chiến công nổi tiếng là phục kích giết chết tên đại úy Pháp Barbe. Tháng 2-1861, sau khi đại đồn Chí Ḥa thất thủ, Trương Định đưa quân về đồn cũ Tân Ḥa, chiêu mộ thêm quân sĩ tiếp tục đánh Pháp. Tháng 3-1862, nghĩa quân Trương Định tấn công tiêu diệt nhiều giặc Pháp, chiếm lại G̣ Công. Ngày 5-6-1862, triều đ́nh kư Ḥa ước Nhâm Tuất, giao ba tỉnh miền Đông cho Pháp, hạ lệnh Trương Định băi binh, đi An Giang nhận chức lănh binh. Trương Định khước từ, nhận danh hiệu B́nh Tây đại nguyên soái do nhân dân phong, tiếp tục lănh đạo cuộc chiến đấu chống Pháp. Tháng 1-1863, Trương Định tập kích pháo hạm Alarme, tấn công nhiều đồn giặc và bẻ găy cuộc tấn công quy mô của giặc Pháp vào G̣ Công. Sau khi rút khỏi Tân Ḥa, Trương Định lập căn cứ Lư Nhơn. Tháng 9-1863, Pháp tấn công Lư Nhơn, Trương Định phá ṿng vây, về G̣ Công lập căn cứ Đám lá tối trời, ven biển G̣ Công. Ngày 20-8-1864, tên Huỳnh Công Tấn phản bội, chỉ điểm cho giặc Pháp bất ngờ bao vây đánh úp. Trong cuộc chiến không cân sức, Trương Định bị trọng thương. Không để rơi vào tay giặc, Trương Định dùng gươm tuẫn tiết, khi vừa tṛn 44 tuổi.
Khu mộ và Đền thờ anh hùng dân tộc Trương Định ở thị xă G̣ Công.
Để tưởng nhớ người anh hùng dân tộc, nhân dân G̣ Công lập đền thờ ông tại G̣ Công. Cổng đền thờ có cặp liễn đối ca tụng công đức cao vời của Trương công: "Nhật nguyệt chiếu đan tâm; Sơn hà thu chánh khí". Hai bên vách trong đền có treo bốn bảng đá hoa cương. Trong đó có lời tuyên bố hào hùng của Trương Định trước thư dụ hàng của thiếu tướng Pháp Bonard vào cuối năm 1862: "Triều đ́nh Huế không nh́n nhận chúng ta, nhưng chúng ta cứ bảo vệ Tổ quốc chúng ta". "Muốn trở lại y như thuở xưa, dân chúng ba tỉnh yêu cầu chúng tôi đứng đầu khởi nghĩa, chúng tôi không thể làm ǵ khác. Chúng tôi chuẩn bị chiến đấu và hướng đông cũng như hướng tây, chúng tôi chống đối và chiến đấu. Chúng tôi sẽ đánh ngă giặc cướp…" (Trích thư Trương Định gởi các quan ở Vĩnh Long tuyên bố ly khai Nam triều, tháng 2-1863). "Chúng ta thề sẽ đánh măi và đánh không ngừng. Khi ta thiếu tất cả ta sẽ bẻ nhánh cây làm cờ, lấy gậy gộc làm vơ khí cho quân lính ta…" (Tuyên bố của Trương Định nhân danh toàn thể dân chúng G̣ Công gởi cho giặc Pháp sau khi G̣ Công thất thủ lần thứ hai, tháng 2-1863). "Ḷng dân đă muốn ta lên làm nguyên nhung ba tỉnh, ta trông vào ḷng dân yêu thương không phai lạt của mọi người đối với ta. Thế là xong bất dung tha giặc cướp…", (Hịch Trương Định, tháng 8-1864). Trong khuôn viên Đền thờ anh hùng dân tộc Trương Định rộng khoảng 3 công đất có lăng mộ của ông cùng một cổng tam quan xưa cũ, ghi: "Mộ anh hùng Trương Định", với hai câu liễn ca ngợi công đức của ông: "Trái chúa thuận ḷng dân sự nghiệp sáng choang cờ đại soái; Quên thân trừ giặc nước cơ đồ hồng thắm chí Trương công".
Đền và mộ Trương Định ở thị xă G̣ Công được Bộ Văn hóa công nhận Di tích Lịch sử - Văn hóa vào ngày 6-12-1989. Trong đền thờ có quyển sách gỗ độc bản "Tiểu sử Trương Định" viết bằng ba thứ tiếng: Việt, Anh, Pháp. Tại quảng trường trung tâm thị xă G̣ Công c̣n có tượng đài Trương Định. Cả ba được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam tôn vinh giá trị kỷ lục. G̣ Công c̣n có Đền thờ anh hùng dân tộc Trương Định tọa lạc tại Gia Thuận (huyện G̣ Công Đông), cách thị xă G̣ Công 12km. Đền được nhân dân lập bằng tre lá sau khi Trương Định tuẫn tiết, được công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm 2004. Cổng đền có hai câu đối: "G̣ Công Trương chánh khí; Gia Thuận Định trung cang". Trong khuôn viên trước đền có tượng bán thân Trương Định do Tạp chí Xưa & Nay trao tặng vào năm 2009. Bức tượng nầy do điêu khắc gia Lâm Quang Nới phác thảo dựa vào tư liệu kư họa do Pháp để lại, các nghệ nhân đúc đồng Huế thực hiện khâu kỹ thuật. Nhân kỷ niệm 150 năm lễ giỗ Trương Định, tỉnh Tiền Giang tổ chức lễ hội trọng thể trong ba ngày (18, 19 và 20-8-2014) tại 2 Đền thờ Trương Định (thị xă G̣ Công) và Gia Thuận (G̣ Công Đông). Đêm chánh lễ, Đoàn nghệ thuật tổng hợp Tiền Giang biểu diễn vở cải lương "Cờ nghĩa giồng Sơn Quy" của soạn giả Huỳnh Anh, ca ngợi cuộc chiến đấu oai hùng của B́nh Tây đại nguyên soái.
Đền thờ Trương Định ở Gia Thuận được xem là nơi ông tuẫn tiết. Tuy nhiên nơi ông giữ vẹn hào khí B́nh Tây đại nguyên soái là Ao Dinh (xă Tân Phước, G̣ Công Đông), cách đền 1,4km. Và Đám lá tối trời, nơi ông rèn quân đánh Pháp cách đền thờ vài cây số. Ngày xưa cả khu vực nầy là rừng dừa nước. Bây giờ dừa nước ở Đám lá tối trời c̣n lại khoảng 60ha, là rừng pḥng hộ.
Viếng anh linh Trương Định, càng thêm cảm khái hào khí bất khuất ngút trời của một anh hùng v́ dân v́ nước trân quư muôn đời.
Bài, ảnh: CÁT LỘC |
Quỹ Ḥa b́nh và Phát triển Việt Nam tuyên bố phản đối việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trong vùng biển Việt Nam
Ḥa b́nh, ổn định ở Biển Đông đang bị đe dọa nghiêm trọng
Hướng đến nền kinh tế
xanh, bền vững
Những điều cần lưu ư
khi bổ sung vitamin cho cơ thể
Nền tảng để nâng cao chất lượng đào tạo
Việt Nam “về đích” 2012 với kỳ tích xuất siêu
Dây cáp giăng giữa lộ, 1 người tử vong
Uống bia dễ bị muỗi cắn