Thăm bản Tả Phìn ở Sapa

Thăm bản Tả Phìn ở Sapa

Cát Lộc

Nhóm phụ nữ người Dao Đỏ bám theo khách du lịch để bán hàng. Ảnh: Cúc Tần

(TBKTSG Online) - Trên đường quốc lá»™ 4D về thành phố Lào Cai, ra khỏi thị trấn Sa Pa chừng 4 cây số có má»™t ngã ba rẽ vào con đường nhá»±a nhỏ, Ä‘i má»™t Ä‘oạn sẽ gặp trạm thu phí. Má»—i người má»™t vé 20.000 đồng. Tiếp tục chạy vào thêm khoảng 18 cây số nữa thì đến bản Tả Phìn.

Nhiều Ä‘oạn, xe chạy men sườn đồi, hai bên là những thá»­a ruá»™ng bậc thang Ä‘ang xanh màu lá mạ, bờ ruá»™ng uốn lượn ôm sát lÆ°ng đồi tạo nên những đường cong mềm mại, lả lÆ°á»›t nhÆ° những gợn sóng nhấp nhô trong thung lÅ©ng. Xa tít chân trời, trên sườn núi Ä‘á là những khoảnh xanh um những nÆ°Æ¡ng ngô (bắp). Cảnh sắc thÆ¡ má»™ng ấy giúp chúng tôi quên cảm giác sợ hãi của “con đường Ä‘au khổ” dài tít tắp này!

Người bán vé ở trạm thu phí cho biết, tiền vé được sẽ dùng tu bổ con đường vào bản Tả Phìn, phục vụ khách du lịch. Chẳng biết mấy năm nay người ta Ä‘ã thu được bao nhiêu tiền mà đến nay, con đường chỉ được trải nhá»±a má»™t Ä‘oạn từ ngã ba nối quốc lá»™ 4D vào má»™t Ä‘oạn sau khi qua trạm, còn lại là những Ä‘oạn trÆ¡ Ä‘á xanh, thậm chí có nhiều nÆ¡i mặt đường có những hố khá sâu đọng đầy nÆ°á»›c mÆ°a.

Những người Dao Đỏ

Nhóm phụ nữ chờ sẵn khi xe chở khách du lịch đến thăm bản để chào bán hàng thổ cẩm. Ảnh: Cúc Tần

Còn cách trung tâm bản Tà Phìn chừng 500 thÆ°á»›c, Ä‘ã thấy má»™t nhóm khoảng 50 phụ nữ trùm đầu khăn đỏ che kín mái tóc vá»›i má»™t phần trán và chân mày cạo sạch, áo quần màu xanh Ä‘en có nhiều hoa văn đỏ, trắng ở cổ và tà áo. Có cả thắt lÆ°ng, xà cạp và giày dép. Dao Đỏ là dân tá»™c có số dân đứng thứ hai sau người H’Mông ở Sa Pa. Dịp tết cổ truyền của người Kinh cÅ©ng là dịp người Dao Đỏ ăn mừng “Tết nhảy” của họ, má»™t ngày há»™i rất sống Ä‘á»™ng.

Xe vừa dừng lại, Ä‘ã thấy những phụ nữ Dao Đỏ nầy chỉ trỏ vào những người ngồi trong xe. Thoạt trông, cứ tưởng nhÆ° lần đầu tiên họ thấy người lạ vào bản. NhÆ°ng hóa ra Ä‘ó là họ cánh họ “xí phần”, chọn khách để Ä‘eo bám theo chào bán hàng thổ cẩm. Tá»±a nhÆ° trong Nam, khi xe khách vào bến, các bác tài xe ôm thường bu quanh cá»­a xe và hô lên “ông tóc bạc”, “anh áo xanh”, “túi xách Ä‘en”… để mời khách Ä‘i xe.

Hàng hóa của những phụ nữ Dao chào bán là những chiếc ba lô, áo khoác du lịch, khăn, túi xách tay, ví Ä‘á»±ng tiền… và có cả những món “thời thượng” nhÆ° túi Ä‘á»±ng máy ảnh compact và những chiếc ví Ä‘á»±ng Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng rất tiện dụng. Sản phẩm có nhiều giá, tùy theo kích thÆ°á»›c, hoa văn cầu kỳ hay Ä‘Æ¡n giản... Giá bèo nhất 10.000 đồng/sản phẩm, cao nhất đến 1 triệu đồng, nhÆ° Ä‘ôi bông tai bằng bạc, tinh xảo trong từng nét chạm khắc.

Khu trung tâm bản Tả Phìn. Ảnh: Cúc Tần

Chúng tôi vào Nhị Xà quán, nằm giữa bản Tả Phìn. Chủ quán là má»™t anh chàng người Kinh, đẹp trai, chÆ°a vợ, miệng dẻo quẹo, xăng xái dọn thức ăn lên bàn. Mọi thứ được chuẩn bị sẵn do Ä‘ã đặt trÆ°á»›c qua Ä‘iện thoại, gồm má»™t dÄ©a thịt lợn cắp nách kho, má»™t dÄ©a thịt gà bản xào sả, má»™t tô canh thịt lợn nấu măng và sấu, cùng má»™t thố cÆ¡m. Anh ta hào phóng tặng chúng tôi má»™t dÄ©a lòng lợn và chai rượu san lùng đặc sản vùng cao phía Bắc. Thức ăn chẳng hợp khẩu vị, tệ nhất là dÄ©a lòng lợn, tất cả dù được hâm nhÆ°ng chỉ âm ấm. Má»™t suất (người) ăn hết 80.000 đồng. Ä‚n xong, vài người lên gác nằm lấy sức.

Rời quán cÆ¡m, má»—i người chúng tôi lại được má»™t nhóm người Dao Đỏ “há»™ tống”. Họ nói tiếng Việt khá sõi, lại khá lÆ°u loát thứ tiếng Anh “bồi” khi gặp khách nÆ°á»›c ngoài. Họ Ä‘eo bám không rời để bán thổ cẩm Ä‘ang cầm trên tay hoặc Ä‘á»±ng trong tay nải. Kim chỉ là má»™t nghề có thÆ°Æ¡ng hiệu của người Dao Đỏ, thu hút rất nhiều khách du lịch. Đặc biệt ngoài các phụ nữ lá»›n tuổi còn có nhiều thiếu nữ rất trẻ (chỉ chừng 14 - 15 tuổi) địu sau lÆ°ng đứa nhỏ mặt mày Ä‘en nhẻm. Hỏi má»›i biết là người Dao Đỏ có tục tảo hôn nên các cô gái vừa dậy thì ở tuổi 13 Ä‘ã có chồng.

Động Ti Ổ Cẩm

Đường vào Ä‘á»™ng Ti á»” Cẩm. Ảnh: Cúc Tần

Chúng tôi theo má»™t con đường đất trÆ¡ trụi, không má»™t bóng cây nhÆ°ng cảnh trí khá đẹp mắt, hai bên đường là những thá»­a ruá»™ng xanh ngăn ngắt chia làm nhiều ô nhỏ. Đi chừng 1 cây số thì tá»›i má»™t chân núi cao, nÆ¡i có má»™t hang Ä‘á»™ng người địa phÆ°Æ¡ng gọi là Ti á»” Cẩm. TrÆ°á»›c cá»­a Ä‘á»™ng, trên cao, có khắc 6 chữ : “Đại Bình Tả Thanh Long Động”. Vá»›i 5.000 đồng vào Ä‘á»™ng sẽ có người cầm Ä‘èn Ä‘Æ°a khách tham quan.

Ti á»” Cẩm là má»™t hang Ä‘á»™ng rá»™ng lá»›n, có thể chứa tá»›i má»™t trung Ä‘oàn lính. Vào hang, trong ánh sáng Ä‘èn, khách nhÆ° lạc vào má»™t cõi tiên, mê đắm chiêm ngưỡng những thạch nhÅ© có nhiều hình thù kỳ quái. Có chiếc nhÆ° má»™t vị tiên Ä‘ang múa Ä‘iệu Nghê Thường. Có nÆ¡i nhiều thạch nhÅ© tạo thành quần thể nhiều vị tiên Ä‘ang Ä‘àm đạo nÆ¡i chốn bồng lai. Có những chiếc tụ lại thành má»™t rừng cây, lại là rừng cây lấp lánh những sắc màu kỳ ảo...

Dù là má»™t Ä‘iểm du lịch còn vẻ hoang sÆ¡, nhÆ°ng Tả Phìn cÅ©ng thu hút nhiều du khách đến tham quan. Khách từ miền xuôi lên. Khách từ phÆ°Æ¡ng Tây đến. Ai cÅ©ng hăm hở, thích thú ngắm nhìn cảnh trí thiên nhiên vá»›i người Dao Đỏ hiền hòa, chịu thÆ°Æ¡ng chịu khó.

DÆ°á»›i ánh nắng mặt trời chói chang, mấy cụ bà mắt mÅ©i kèm nhèm ngồi bên hiên nhà, cần mẫn, chăm chút từng đường kim mÅ©i chỉ cho chiếc thổ cẩm trên tay má»—i lúc má»™t đẹp xinh. Thoáng thấy khách lạ, các bà cụ nầy nhoẻn nụ cười bày ra mấy chiếc răng bịt đồng vàng chóe. Là những thiếu nữ lá»™i bá»™ hàng chục cây số đến Ä‘ây, Ä‘eo bám khách mong bán được sản phẩm nào Ä‘ó để có thêm thu nhập cho gia Ä‘ình. Vì, anh chồng ở nhà làm ruá»™ng, tá»›i mùa thu hoạch chẳng bao nhiêu thóc.

Dịch vụ xông hÆ¡i, tắm lá thuốc

CÆ¡ sở dịch vụ xông hÆ¡i, tắm lá thuốc của hợp tác xã Dao Đỏ, Sapa. Ảnh: Cúc Tần

Đến bản Tả Phìn, phần lá»›n du khách háo hức mua má»™t vài món hàng dệt thổ cẩm của dịa phÆ°Æ¡ng. NhÆ°ng có má»™t dịch vụ hấp dẫn, không nên bỏ qua là Ä‘i tắm lá thuốc - má»™t nét Ä‘á»™c Ä‘áo trong sinh hoạt của người Dao Đỏ nÆ¡i Ä‘ây.

Vào bản Tả Phìn, thấy ở Ä‘âu có sân phÆ¡i đầy các loại cây, lá thuốc, khách cứ tá»± nhiên bÆ°á»›c vào nếu muốn xông hÆ¡i, tắm lá thuốc. Từ xÆ°a, người Dao thường dùng những vị thuốc lá từ trên rừng về nấu nÆ°á»›c tắm vào ngày cuối năm để Ä‘ón năm má»›i. Nhận thấy việc tắm lá thuốc có tác dụng tốt cho sức khỏe, người dân Tả Phìn Ä‘ã biến nó thành sản phẩm Ä‘á»™c Ä‘áo, phục vụ khách du lịch.

Để tắm lá thuốc theo truyền thống của người Dao Đỏ, má»—i thùng nÆ°á»›c tắm thường dùng đến hÆ¡n 10 loại lá thuốc, thậm chí có khi dùng tá»›i 120 loại khác nhau. CÅ©ng nhÆ° các tiệm spa, tắm hÆ¡i ở thành thị, các nhà tắm lá thuốc nÆ¡i Ä‘ây có tủ Ä‘á»±ng quần áo và tài sản cá nhân cho khách. Trong căn phòng nhỏ kín Ä‘áo, hÆ¡i nÆ°á»›c nóng từ bồn gá»— pÆ¡-mu tỏa ra mù mịt, xông làn hÆ°Æ¡ng thảo dược quyện mùi thÆ¡m từ gá»— bồn tắm làm khỏe người, thần kinh thÆ° giãn. Trong phòng có thùng nhá»±a Ä‘á»±ng nÆ°á»›c lạnh để khách pha vào nÆ°á»›c lá thuốc có màu huyết dụ, sóng sánh nhÆ° rượu vang Bordeaux.

Khách du lịch chờ vào phòng xông hÆ¡i, tắm lá thuốc. Ảnh: Cúc Tần

Khi thấy nÆ°á»›c nóng vừa vá»›i cÆ¡ thể mình thì thả người vào. Ngâm mình trong bồn tắm, hít thở làn hÆ¡i nÆ°á»›c nóng ấm ngào ngạt hÆ°Æ¡ng thÆ¡m, càng lúc bạn càng nghe cÆ¡ thể mình sảng khoái, nhẹ nhàng. Chỉ nên ngâm mình chừng 15 - 20 phút thì bÆ°á»›c ra khỏi bồn. Bấy giờ bạn sẽ có cảm giác cÆ¡ thể mình sạch sẽ tinh tÆ°Æ¡m nhÆ° được ai Ä‘ó kỳ cọ, lại thấy da dẻ hồng hào, tÆ°Æ¡i nhuận, mặt mày á»­ng hồng, nếu là phụ nữ trung niên sẽ cảm thấy mình nhÆ° thiếu nữ hây hẩy xuân thì... Nếu muốn, vá»›i 200.000 đồng, khách sẽ được hưởng má»™t suất massage toàn thân “Ä‘áng đồng tiền bát gạo”.

Phòng tắm lá thuốc có hai loại: Ä‘Æ¡n và Ä‘ôi dành cho những cặp tình nhân hoặc vợ chồng tắm chung. Tắm Ä‘Æ¡n má»™t suất 70.000 đồng. Tại Hợp tác xã Dao Đỏ Sa Pa tắm lá thuốc truyền thống, ngâm chân gia truyền ở Ä‘á»™i 4 xã Tả Phìn người ta còn bán các sản phẩm thuốc tắm cho phụ nữ sau khi sinh. Họ còn nấu nÆ°á»›c lá thuốc cô đặc cho vào chai nhá»±a để khách mua Ä‘em về nhà pha tắm. NÆ°á»›c ngâm chân 100.000 đồng/chai 350ml, nÆ°á»›c tắm cho phụ nữ 80.000 đồng/chai 350ml. Theo hÆ°á»›ng dẫn dán quanh thân chai, ngâm chân thì đổ 5ml vào 2-3 lít nÆ°á»›c ấm, ngâm chân trong khoảng 15-20 phút; tắm thì rót ná»­a chai pha 20-30 lít nÆ°á»›c ấm, cÅ©ng ngâm mình trong khoảng thời gian nêu trên. Nếu ngâm quá lâu sẽ có cảm giác say nhÆ° say sóng, say thuốc lào!

Theo người Dao Đỏ ở Tả Phìn cho hay, tắm lá thuốc hoặc ngâm chân lá thuốc dài lâu sẽ thấy dược dụng của các loại lá thuốc, chữa trị được các bệnh: phong thấp, Ä‘au nhức xÆ°Æ¡ng khá»›p, mỏi cÆ¡, thần kinh tọa, cảm hàn, cảm cúm, dạ dày, tổ đỉa, các bệnh ngoài da, ho, vàng da, Ä‘au lÆ°ng, Ä‘au gan. Đặc biệt, phụ nữ tắm nÆ°á»›c lá thuốc da dẻ mịn màng, nhất là sản phụ sau khi sanh máu huyết lÆ°u thông. Tắm lá thuốc, các cụ già phòng chống được các bệnh dai dẳng khó chịu của má»™t con người bị thời gian “hành hạ”...