Gốm Bình Đức lưu giữ nét văn hóa Chăm

Gốm Chăm. Ảnh: Ngọc Lân

Cũng theo chị Hương, nguyên liệu làm gốm là đất sét mịn, có độ dẻo cao được làm sạch, đập nhuyễn, ngâm nước, sau đó nhồi với cát trắng hạt nhỏ theo tỷ lệ nhất định. Phần lớn gốm Bình Đức được sản xuất bằng đất sét sông Quao. Loại đất sét này được đánh giá cao về chất lượng, độ dẻo và mịn, thích hợp để làm đồ gốm và cho ra những sản phẩm đẹp hơn những loại đất sét khác. Đặc biệt, với sản phẩm gốm của đồng bào Chăm, các nghệ nhân không dùng bàn xoay mà dùng đôi bàn tay khéo léo của mình để nặn ra những sản phẩm gốm phong phú, đẹp mắt. Tùy sản phẩm mà có những nét hoa văn khác nhau, mỗi nét hoa văn thể hiện nền văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm. Dù không có nhiều nét cầu kỳ hoa văn, họa tiết, nhưng mang nét dân dã và đặc trưng riêng trên từng sản phẩm qua bàn tay khéo léo của người Chăm.
Nghề gốm ở thôn Bình Đức đã xuất hiện khá lâu đời, kể từ khi có những cư dân đầu tiên đến khai khẩn vùng đất này. Tuy nhiên, nghề gốm gần như bị mai một suốt một thời gian dài khi đời sống gặp khó khăn. Gần đây, làng gốm Bình Đức đã được vực dậy nhờ sự đổi mới mẫu mã, cung ứng những mặt hàng mới, “đánh” trúng thị hiếu khách hàng... Hiện nay, làng gốm Bình Đức có trên 100 mẫu gồm các mẫu gốm phong thủy, tượng áp phù điêu, đèn đất... bán rất chạy trên thị trường. Tuy nhiên, nghề gốm đòi hỏi sự cẩn thận, tỉ mỉ, khéo léo nên đa phần người làm nghề là phụ nữ. Ở tuổi 65, nhưng bà Thông Thị Sanh đã có trên 30 năm tuổi nghề. Bà Sanh cho biết: 17 tuổi, bà được mẹ truyền nghề và tự tay mình nhào nặn nên những chiếc lò đất đầu tiên. Kể từ đó cho đến nay, bà đã tự nuôi sống bản thân mình bằng nghề “nắn đất kiếm tiền”. Hằng ngày, bà kiếm được 50 – 60 ngàn đồng nhờ làm gia công cho các cơ sở gốm ở địa phương. “Các em gái trẻ ngày nay thường không thích làm gốm bởi nhọc công nhưng thu nhập thấp. Tuy nhiên, thu nhập từ nghề này phần nào trang trải được chi phí gia đình, lo lắng cho con cái học hành trong thời gian nhàn rỗi”, bà Sanh cho biết thêm.
Sản phẩm gốm Bình Đức ở đây chủ yếu dùng trong sinh hoạt gia đình, như nồi cơm, nồi kho cá, bình cắm hoa, bình phong thủy, lò… Vì đây là nghề làm thủ công nên lợi nhuận không cao, sản phẩm trong mỗi thời điểm đều có nét đặc trưng riêng để lôi cuốn, giữ chân được khách hàng và lưu giữ nét văn hóa riêng. Cho dù thế hệ trẻ ngày nay có công ăn việc làm, thu nhập cao ở các công ty, xí nghiệp, nhưng trong mỗi gia đình đều có truyền nghề lại cho một thành viên để lưu truyền lại nét văn hóa cho thế hệ kế tiếp.
Thu Hà