Có một ngôi làng cổ kính, thâm trầm với nhiều toà biệt thự kiến trúc kiểu thuộc địa Pháp tuyệt đẹp nằm ngay ở Hà Nội mà hầu như không mấy ai nhắc đến. Những ngôi nhà mà từ hơn nửa thế kỷ hoặc gần một thế kỷ trước, nó vừa mới được trang hoàng khánh thành đã bị bỏ hoang.
Dù nói là bỏ hoang nhưng thực chất không có ai bỏ quên cả, nó chỉ rêu mốc và hoang phế như vậy thôi. Nhà nào cũng cửa đóng then cài, dù mỗi tuần có người vẫn dọn dẹp, nhà nào cũng tuềnh toàng như chủ nhân bỏ đi từ nảo nào, nhưng hằng ngày họ vẫn ở đấy, chỉ có điều nhà năm tòa bảy lớp, họ chỉ ở một góc thôi, các góc còn lại cho mưa gió dập vùi. Ngay từ hồi xây dựng, cách đây gần 100 năm, hầu hết các ông chủ xây nhà đều là để làm nơi nghĩ dưỡng, vui thú điền viên.
Về làng Cựu thuộc xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội, bạn sẽ thấy lưu luyến, ngẩn ngơ bởi ở bất cứ đâu đều có một vài dáng dấp “biệt thự Pháp” ở Sa Pa, Đà Lạt, Mẫu Sơn, Tam Đảo, với cả một rừng “điền trang thái ấp” của những người giàu có trong “buổi giao thời của lịch sử”.
Hàng chục ngôi biệt thự cổ làng Cựu được xây dựng trong khoảng thời gian từ năm 1920 - 1945 với kiểu kiến trúc vòm cuốn, mái chảy, gỗ lim, ngói mũi, xây bằng mật ong trộn muối. Các chi tiết nhỏ trong các biệt thự đều được trạm trổ cầu kì hình hoa lá, hạc, phượng. Có những biệt thự, câu dầm trong nhà được các thợ giỏi chạm trổ cả tháng trời mới xong. Biệt thự nào cũng đều có treo hoành phi, hai câu đối chữ Nho treo hai bên, trước cửa thường khắc bức cuốn thư từ đường, một bên là thanh kiếm, một bên là ngọn bút.
Không chỉ trang trí cầu kì bên trong mà các ông chủ giàu có ngày ấy cũng để ý đến việc bài trí ngoài vườn. Từ công trình phụ được chăm sóc kỹ lưỡng đến thềm lát đá xanh, các bể nước vẽ nhiều họa tiết. Ngoài cổng mỗi nhà là một họa tiết rất riêng, cổng hình con tôm, cổng con dơi, có cổng thì hai con nghê hai bên án ngữ. Những cung cách trang trí, kiến trúc đó đã tạo nên thương hiệu cho từng ngôi nhà, từng chi nhánh trong các tộc họ ở làng Cựu, là một niềm tự hào lớn với người dân nơi đây.
Những kiến trúc phủ rêu phong, mơ màng thôn ổ mà cũng không kém phần… quý tộc ở làng biệt thự xã Vân Từ luôn khiến người ta cảm hoài, xao xuyến về về một không gian đẹp. Đến làng Cựu, để ngẫm nhiều hơn về những điều không chỉ gói gọn trong cái làng vùng chiêm trũng ấy.
Thông tin địa danh:
Địa chỉ: Xã Vân Từ, Huyện Phú Xuyên, Thủ đô Hà Nội
(NTO tổng hợp)