Xưa và nay -Những công trình nằm bên trái đền Bà Kiệu
Đầu hồi đền Bà Kiệu, đối diện với Tháp Bút – đền Ngọc Sơn có khoảng đất trống. Năm 1920 ở Hà Nội, một người Pháp là Aste bỏ tiền xây dựng rạp Pathé nằm bên trái đền Bà Kiệu, nhìn chếch sang đền Ngọc Sơn. Rạp được khánh thành vào ngày 10 tháng 8 năm 1920.
Rạp tuy nhỏ nhưng được trang bị quạt máy. Quanh rạp có bãi cỏ rộng nhiều bóng cây. Trong rạp người xem ngồi cả hai phía màn ảnh. Các phim chiều thời đó đều là phim câm, chủ yếu của Pháp. Tờ Thực nghiệp dân báo, ra vào năm 1920 có đăng quảng cáo cho rạp chiếu bóng Pathé như sau: “… Tối nào cũng chớp bóng từ 9h – 11h. Thứ năm, chủ nhập chớp từ 5h – 7h nên cho trẻ con xem. Hạng nào cũng có quạt máy…”.
Năm 1920, thành phố dự kiến xây bia tưởng niệm người có công phát minh ra chữ Quốc ngữ – Nhà truyền giáo Alexandre de Rhodes.
Khoảng năm 1933, rạp Pathé đóng cửa, rồi bị phá để làm công viên, sau dựng bia làm kỳ niệm Alexandre de Rhodes.
Một nghi lễ được tổ chức tại nhà bia với sự tham gia của học sinh HN-1941. TL Xưa và Nay
Ảnh chụp của nhà nhiếp ảnh: Võ An Ninh
Khởi đầu ý tưởng là một người Pháp, nhưng tiền quyên góp xây dựng chủ yếu từ người Việt Nam, nòng cốt là Hội Trí Tri và Hội Truyền bá Quốc ngữ. Nhà bia và bia ký không lớn, nhưng lựa chọn khá nghiêm túc, tranh luận dai dẳng đến 20 năm ròng. Nhà bia khánh thành ngày 29/5/1941.
Sau đó, bia bị hạ xuống, có thời thành bàn đá bán nước chè 5 xu/cốc. Nhà bia thì để lại đến thập kỷ 80. Thế chỗ nhà bia là tượng đài. Đầu thế kỷ XXI có thêm một tượng đài nội dung tương tự bằng đá, chữ “quyết” thay cho chữ “cảm”, quy mô to hơn, dựng trên vườn hoa hàng Đậu.
Và rồi một biển quảng cáo, tuyên truyền ”VĂN HÓA” điện tử mọc lên.
Biên tập: 36phophuong.vn
