Đền quan lớn Bùng 
Đền Đoan Quận công Bùi Thế Đạt
Tổng quan
Danh tướng xứ Nghệ với địa danh Trường
Tiền xứ Huế Cầu Trường Tiền – cây cầu bắc ngang sông Hương thơ mộng là
biểu tượng đặc trưng của mảnh đất cố đô. Cây cầu này còn có nhiều tên
gọi khác như cầu Thành Thái, cầu Nguyễn Hoàng… trong đó tên gọi nổi
tiếng và được nhắc đến nhiều nhất vẫn là Trường Tiền. Niên hiệu Thành
Thái thứ 11 (1899) thành lập phố Trường Tiền kéo dài từ phía nam cầu Gia
Hội đến cầu Trường Tiền và dãy trại dài phía đông nam kinh thành Huế
nay là khu vực chợ Đông Ba và đường Trần Hưng Đạo thuộc phường Phú Hòa
thành phố Huế. Cây cầu bắc qua sông Hương chính tại vị trí này nên người
dân xứ Huế dùng tên đất để đặt cho tên cầu. Sở dĩ có tên gọi Trường
Tiền bởi cuối thế kỷ 18, một võ tướng nổi danh đã lập một công trường
đúc tiền ngay tại khu vực này. Năm 1774, quan trấn thủ Nghệ An là Đoan
quận công Bùi Thế Đạt tấu về triều việc mở cuộc tấn công vào Nam và được
Chúa Trịnh Sâm đồng ý ra quân. Trong cuộc Nam tiến lần này, Việp Quận
công Hoàng Ngũ Phúc giữ chức Thống tướng, Đoan Quận công Bùi Thế Đạt giữ
chức Phó tướng, Xuân Quận công Nguyễn Nghiễm giữ chức Tả tướng, thống
lĩnh tướng sĩ 33 doanh thủy, bộ các đạo Thanh, Nghệ, vùng đông nam, tổng
số gồm ba vạn quân. Với lực lượng hùng hậu và quân thanh mạnh mẽ,
quân Trịnh liên tiếp giành thằng lợi. Tới đầu năm 1775, quân Trịnh chiếm
được thủ phủ Đàng Trong là Phú Xuân. Thống tướng Hoàng Ngũ Phúc quyết
định cử Bùi Thế Đạt ở lại giữ thành Phú Xuân.
Bùi Thế Đạt tước Đoan Quận
công, người làng Tiên Lý huyện Đông Thành, nay là xã Diễn Ngọc huyện
Diễn Châu tỉnh Nghệ An. Ông sinh ra trong gia đình dòng võ tướng, từng
giữ nhiều chức vụ quan trọng và tham gia chỉ huy, lập đại công trong
nhiều trận chiến lớn. Ông cùng với Hoàng Ngũ Phúc và Nguyễn Phan là một
trong ba người được ghi tên vào cờ Thái thường ở phủ chúa, một đặc ân
rất hiếm có thời Lê Trịnh. Sử gia Phan Huy Chú từng ca ngợi: “Thế Đạt là
con nhà tướng, có mưu lược, hành quân chuyên thận trọng, yêu sĩ tốt,
nhiều phen lập đại công. Triều đình bấy giờ coi là bậc Tể phụ để nương
tựa. Dòng dõi nhà huân thần có địa vị danh vọng cao. Ông là bậc danh
tướng của Hoan Châu thời gần đây” (Lịch triều hiến chương loại chí)
Sau khi tiếp quản thành Phú Xuân, ông nhận lệnh của triều đình cho mở
một xưởng đúc tiền lớn ngay tại khu vực bờ bắc cầu Trường Tiền ngày nay
để phục vụ cho quân đội. Ông cho thu vét các sản vật và vũ khí bằng đồng
không dùng như súng, đỉnh, vạc…để đúc tiền dâng lên vua Lê chúa Trịnh
dùng vào việc ngoài biên. Công việc được tiến hành từ ngày 22 tháng 2
cho tới ngày 30 tháng 6 năm Bính Thân (1776). Do đúc tại đất Thuận Hóa
nên tiền khắc 4 chữ “Cảnh Hưng Thuận Bảo”. Do đang trong thời kỳ chiến
tranh nên công trường đúc tiền cũng chỉ mang tính chất dã chiến tạm
thời, đồng tiền “Cảnh Hưng Thuận Bảo” cũng vì vậy mà chất lượng kém hơn
so với các loại tiền niên hiệu Cảnh Hưng khác. Công trường đúc tiền cũng
chỉ diễn ra một lần duy nhất và tồn tại trong một thời gian 4 tháng ở
phía ngoài trấn dinh, cạnh bờ bắc sông Hương. Tuy vậy, với việc một vị
tướng quân đội Đàng Ngoài mở công trường đúc tiền tại Đàng Trong thì đây
là một sự kiện đặc biệt tại mảnh đất Thuận Hóa khi đó. Chính vì thế mà
nó đã in đậm dấu ấn trong đời sống xã hội mảnh đất Thuận Hóa Phú Xuân
lúc bấy giờ và mảnh đất có trường đúc tiền mang tên “Trường Tiền” còn
tồn tại cho đến tận ngày nay.
Không chỉ gắn với địa danh Trường Tiền,
Đoan Quận công Bùi Thế Đạt còn để lại dấu ấn hết sức đặc biệt tại Đàng
Trong với việc vẽ nên tấm bản đồ “Giáp Ngọ niên bình Nam đồ” (bản đồ
đánh dẹp miền Nam năm Giáp Ngọ) dâng lên chúa Trịnh vào năm Giáp Ngọ
(1774) phục vụ cho cuộc Nam tiến bình định Thuận Hóa Phú Xuân. Đây là bộ
bản đồ vẽ xứ sở Đàng Trong từ Quảng Bình vào tới núi Đá Bia thuộc Phú
Yên. Trong bộ bản đồ này “Bãi cát vàng” tức hai quần đảo Hoàng Sa –
Trường Sa ngày nay được vẽ và chú thích ở ngoài khơi phủ Quảng Ngãi. Nó
được vẽ tượng trưng bằng hình những quả núi hình bầu dục nằm giữa Cù Lao
Chàm và Cù Lao Ré ngoài khơi huyện Bình Sơn. Như vậy, “Giáp Ngọ niên
bình Nam đồ” là tác phẩm thứ hai xuất hiện danh từ “Bãi cát vàng” sau
“Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư” của Đỗ Bá Công Đạo. Điều này có ý nghĩa hết
sức quan trọng trong việc khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai
quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa hiện nay.
(Trần Mạnh Cường)
Toạ độ
Bài viết
Bình luận
Lưu ý: chúng tôi không chịu trách nhiệm về nội dung các bình luận của bạn đọc
|
|
| Địa chỉ |
Nam Thinh, Yên Quang, Diễn Ngọc, Diễn Châu, Nghệ An, Vietnam |
| Thêm bởi |
admin |
| Vào ngày |
2014-12-20 02:18:37 |
| Các thành viên |
|
|
|
(3.18 km) |
(3.73 km) |
(6.83 km) |
(10.70 km) |
(11.31 km) |
(12.11 km) |
(12.03 km) |
(14.04 km) |
|