Đình Tân Kiểng

Tổng quan

Đình Tân Kiểng cách chợ Bến Thành khoảng 2 km. Từ chợ Bến Thành theo đường Trần Hưng Đạo, qua ngã ba Trần Hưng Đạo – Lê Hồng Phong 200m, nhìn bên phải sẽ thấy bảng tên "Đình Tân Kiển" ở đầu một ngõ nhỏ, rẽ vào ngõ này, đi thêm độ 50m là đến đình. Đình tọa lạc tại số 718 Trần Hưng Đạo, phường 2 quận 5, thành phố Hồ Chí Minh. 

Trong tác phẩm “Gia Định thành thông chí” của Trịnh Hoài Đức (được viết vào đời Gia Long, dâng lên vua Minh Mạng vào năm 1820), tên thôn Tân Cảnh (Kiểng) được liệt kê trong phần Cương vực chí và chợ Tân Cảnh (Kiểng) được nhắc đến trong phần Thành trì chí của trấn Phiên An:  

“Chợ Tân Cảnh (tục gọi là chợ Quán): ở phía Nam trấn thủ, cách hơn 6 dặm, phố chợ trù mật, hàng năm Tết Nguyên đán thường dựng cây đu cho nên gọi là Chợ Lớn”. 

Bài phú Cổ Gia Định phong cảnh vịnh (sáng tác khoảng đời vua Gia Long) cũng nhắc đến Chợ Quán: 

Dù võng nghênh ngang chợ Điều Khiển
Quan quân rầm rập cầu Khâm sai
Vào Chợ Quán ra Bến Nghé
Xuống Nhà Bè lên Đồng Nai. 

Trương Vĩnh Ký khi chép ra chữ quốc ngữ bài phú này đã chú giải “Chợ Quán” khi trước ở tại làng Tân Kiểng, kế làng Nhơn Giang, Bến Nghé. 

Các tư liệu trên cho thấy thôn Tân Kiểng đã có từ đầu thế kỷ XIX và là một thôn lớn trù phú. Đình Tân Kiểng có lẽ cũng được xây dựng trong thời kỳ này.  

Đình Tân Kiểng là nơi thờ phụng các vị thần thánh theo tín ngưỡng dân gian như: Thần Thành hoàng bổn cảnh (Theo bài vị trên bàn thờ Thần tại chính điện thì Thần Thành hoàng bổn cảnh thờ ở đình là Hình Án sát Bố Chánh Lê Công Pháp); Quan Thánh Đế Quân; Tứ vị tôn thần; Ngũ hành nương nương… 

Đình Tân Kiểng có khuôn viên khoảng 500m2. Trước kia đình có một vị trí bề thế trên đường Trần Hưng Đạo nhưng nay đã bị nhiều công trình, nhà cửa che khuất. Đình được xây dựng theo kiểu nhà tứ trụ, bộ cột kèo bằng gỗ, mái lợp ngói âm dương. Nội thất đình gồm có võ ca, tiền điện và chính điện. Bên phải chính điện có một nhà kho nhỏ và miếu thờ Ngũ hành nương nương. Các khám thờ ở chính điện và trung điện đều bằng gỗ, chạm khắc đơn giản được kê lên cao. Ngoài khám thờ thần bằng gỗ đặt ngay giữa chính điện, mặt trước được chạm lưỡng long tranh châu, dơi, dây hoa cách điệu. Bài vị thờ thần chạm nổi hàng chữ Hán: "Sắc lệnh Thành Hoàng bổn cảnh Hình Án sát Bố chánh Lê Công Pháp linh chi vị". Sát khám thờ thần có một hương án bày lễ vật, lư hương, chân đèn. Phía bên trái khám thờ thần là khám thờ Quan Đế, khám thờ Tả ban và bàn thờ Hậu hiền. Bên cạnh chính điện đình có một miếu thờ Ngũ hành nương nương. Trước kia miếu là nơi thờ thứ phi Phi Yến, phi tần của Nguyễn Ánh. Ngoài bài vị Ngũ hành nương nương còn có bài vị Chúa Xứ Nguyên Nhung và bài vị Chư vị hội đồng. Phía trước miếu có một tượng Quân Âm đứng trên tòa sen mới được xây dựng do bá tánh tín ngưỡng. 

Nghệ thuật trang trí đình Tân Kiểng cũng nằm trong mô típ trang trí đình làng Nam bộ với những đề án sử dụng hình ảnh các con vật trong tứ linh “Long – lân – quy – phụng”, các hoa văn “hoa, lá” thể hiện khát vọng của cộng đồng về một đời sống thịnh vượng, bền vững. Đình Tân Kiểng cũng là nơi gìn giữ được truyền thống tín ngưỡng dân gian Nam bộ, ở khu vực có người Hoa và người Việt sinh sống đan xen nên có sự giao lưu văn hóa, tín ngưỡng giữa cộng đồng dân cư. 

Ngày nay, đình tọa lạc tại vùng thị tứ có quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng nên đình Tân Kiểng không còn giữ được vị trí và quy mô như ngày trước. Tuy vậy, ngôi đình vẫn còn giữ được kiến trúc cổ với bộ khung gỗ lợp ngói âm dương. Trong đình còn lưu giữ khá đầy đủ các đồ vật thờ cúng thể hiện tín ngưỡng đặc thù của những lưu dân Việt đi khai hoang lập nghiệp trên vùng đất Nam bộ. 

Ngày 27/10/2006, Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đã có quyết định số 4838/QĐ-UBND xếp hạng đình Tân Kiểng là một di tích lịch sử văn hóa.

Toạ độ

Hình ảnh [xem cả trang] [Google Images]

©  Image by static.panoramio.com

©  Image by static.panoramio.com

© Ảnh thời VNCH Image by static.panoramio.com

Bài viết

Liên kết [Google search]

Bình luận