Đình Dĩnh Thép

Tổng quan

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, đình Dĩnh Thép tọa lạc trên đất của hai xã Dĩnh Thép và Lục Giới thuộc tổng Yên Thế và tổng Nhã Nam, phủ Yên Thế, tỉnh Bắc Giang, nay thuộc xã Tân Hiệp, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.

Đình Dĩnh Thép cách thành phố Bắc Giang khoảng 31km về phía Tây Bắc. Từ thành phố Bắc Giang xuôi theo trục đường quốc lộ 1A (cũ) qua cầu Sông Thương rẽ phải theo tỉnh lộ 398 (tuyến Bắc Giang-Cầu Gồ), đến thị trấn Cầu Gồ. Từ Cầu Gồ, rẽ trái theo đường tỉnh lộ 265 khoảng 4km là tới xã Tân Hiệp và di tích đình Dĩnh Thép.

Đình Dĩnh Thép được xây dựng từ lâu đời và đã được tu sửa tôn tạo qua nhiều giai đoạn. Năm Thành Thái thứ 9 (1907), Hoàng Hoa Thám đã cho tu sửa tôn tạo ngôi đình nhằm bảo tồn giá trị văn hóa cổ của di tích. Di tích hiện nay được tu sửa tôn tạo khang trang tố hảo gồm ba gian hai chái tòa tiền đình nối hậu cung hai gian tạo bình đồ kiến trúc kiểu chữ đinh. Các vì mái liên kết đơn giản kiểu vì kèo cánh báng, các cấu kiện kiến trúc không chạm khắc. Trong đình thờ Cao Sơn, Quý Minh, Minh Giang Đô Thống, thờ Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân Yên Thế tử trận, đó đều là những vị đã có nhiều công lao với dân với nước. Đình còn bảo lưu được một số đồ thờ tự có giá trị và ba tấm bia đá thời Nguyễn có nội dung ghi về việc công đức tu sửa đình.

Giá trị nổi bật nhất của di tích đình Dĩnh Thép là nơi diễn ra Hội nghị ghi dấu thời điểm củng cố lại tổ chức của nghĩa quân Yên Thế: Năm 1888, Hoàng Đình Kinh (Cai Kinh) sa vào tay giặc Pháp và bị xử tử, cuộc khởi nghĩa của phong trào Bãi Sậy và một số sỹ phu yêu nước bị thực dân Pháp đàn áp dữ dội. Yên Thế trở thành trung tâm thu hút của các cánh quân còn sót lại cùng hợp sức đánh Pháp. Thời điểm này rất cần củng cố lại phong trào sau những năm chống Pháp và hoạch định lại kế hoạch lâu dài cho cuộc khởi nghĩa Yên Thế. Giữa lúc đó một Hội nghị quan trọng đã diễn ra tại đình Dĩnh Thép. Sự kiện lịch sử này, sách Nội san lịch sử tỉnh Hà Bắc bài: “Một số thời điểm và sự kiện chính trong cuộc khởi nghĩa Yên Thế", tác giả Khổng Đức Thiêm viết: "Thời điểm củng cố lại tổ chức đánh dấu bằng Hội nghị đình Dĩnh Thép...";

“…Việc thống nhất lực lượng và sự chỉ đạo đã trở nên hết sức cấp thiết, vào ngày rằm tháng bẩy năm Mậu Tý (22/8/1888) các thủ lĩnh và nghĩa quân đã tập hợp ở đình làng Dĩnh Thép để họp đại hội, cử ra một bộ chỉ huy tối cao. Đại hội đã nhất trí cử:

- Chánh tướng, tổng thống quân vụ: Bá Phức.

- Phó tướng, tả dực tướng quân, phụ trách hậu cần, quân nhu: Đề Nắm.

- Phó tướng, hữu dực tướng quân, phụ trách quân đội: Đề Thám.

…Đại hội đình Dĩnh Thép tháng 8/1888 đã đánh dấu bước chuyển biến về chất, tạo đà cho cuộc khởi nghĩa tiến lên phía trước bằng những bước mạnh mẽ, khỏe khoắn hơn…” (Khởi nghĩa Yên Thế. Khổng Đức Thiêm, Nguyễn Xuân Cần, Tr 133,134). Kết quả đó đã đem lại niềm tin lớn cho phong trào. Dân làng Dĩnh Thép và các làng lân cận đã chung nhau mổ bò, giết trâu, giết lợn... gánh đến chào mừng.

Tài liệu của Pháp, cuốn: "Giặc Hoàng Hoa Thám" đại tá Pôn viết: "Bá Phức từ năm 1882 đã từng là đồng đẳng kiên định nhất của Cai Kinh và năm 1888 trong một Hội nghị lớn ở đình Dĩnh Thép đã được phong là Tổng thống quân vụ, tức là chỉ huy toàn quân”. Cuốn “Giặc giã và Thổ Phỉ ở Bắc Kỳ” của đại tá Phơrây có viết: Đề Thám có một tùy tướng là Bá Phức, một ông già đã 65 tuổi, nổi tiếng là tàn ác và căm thù người Pháp. Thủ lĩnh của toán giặc có một viên tùy tướng quan trọng là Đề Nắm, có một viên tùy tướng nữa là Đề Sặt. Còn Đề Thám thường chỉ huy các vấn đề quân sự. Đề Nắm chủ yếu được phân công các vấn đề buôn bán cũng từ Hội nghị này”.

Đình Dĩnh Thép còn là nơi giặc Pháp phải giao nộp 15000 frăng cho Đề Thám để đổi lấy hai tù nhân: Năm 1894, Đề Thám cho quân tổ chức nhiều trận phục kích chặn đánh các đoàn vận chuyển của Pháp để cướp lương thực, vũ khí trang bị cho nghĩa quân. Trong một trận phục kích nghĩa quân đã bắt được tên chủ đồn điền Sécnay và Lôgiu buộc chúng phải bỏ tiền ra chuộc tại đình Dĩnh Thép. Sự kiện này, sách lịch sử cận đại ghi: "Trận phục kích tại suối Ghềnh-Bắc Lệ do Bang Kinh, Đốc Kế chỉ huy nghĩa quân định đánh đoàn tàu của Pháp chở vũ khí từ Lạng Sơn về Bắc Giang...bắt sống hai tên Pháp Sécnay và Lôgiu”. Tại đình Dĩnh Thép, Pháp phải nộp 15000 frăng cho Đề Thám. Nhiều người dân địa phương chứng kiến kể lại: "Tháng 10 năm 1894, Pháp cho lính mang số bạc nộp cho Đề Thám tại đình làng Dĩnh Thép trên ba cái nong đổ đầy bạc trắng, Ông Thám còn nhặt mỗi nong vài ba đồng đem ra chặt thử xem bạc thật hay bạc giả”. Sauđó cuộc thương thuyết giữa Đề Thám và Pháp thông qua giám mục Bắc Ninh là cha Vélasco, hai tù nhân Pháp được Đề Thám trao trả.

Đình Dĩnh Thép không chỉ là trung tâm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, nơi tổ chức lễ hội truyền thống của nhân dân, mà còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử chính trị gắn liền với cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân địa phương, tiêu biểu nhất là tại di tích này đã diễn ra Đại hội các tướng lĩnh để bầu ra các thủ lĩnh năm 1888. Lễ hội đình Dĩnh Thép diễn ra ngày 6 tháng Giêng và ngày 16 tháng 3 dương lịch với nhiều trò chơi dân gian thể hiện tinh thần thượng võ, khát vọng tự do của người dân Yên Thế như hội thi thả chim, hội thi cưỡi ngựa bắn cung, bắn nỏ, đấu võ dân tộc, đấu vật…

Với những đóng góp to lớn đánh dấu bước chuyển biến lịch sử của cuộc khởi nghĩa nông dân do Đề Thám lãnh đạo, đình Dĩnh Thép là một trong 23 điểm di tích thuộcHệ thống di tích lịch sử: Những địa điểm khởi nghĩa Yên Thế được Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 548/QĐ-TTg ngày 10/5/2012 công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

(Nguồn: bacgiang.gov.vn)

Toạ độ

Hình ảnh [xem cả trang] [Google Images]

©  Image by ditichlichsuvanhoa.com

©  Image by ditichlichsuvanhoa.com

Bài viết

Liên kết [Google search]

Bình luận