THÀNH HOÀNG LÀNG LAI XÁ
An Sinh vương Trần Liễu là con trưởng của Thái Tổ Trần Thừa và là anh cả của Trần Cảnh - vị hoàng đế đầu tiên của triều đại nhà Trần tức vua Trần Thái Tông. Với vai trò chính trị đặc biệt, Trần Liễu có tầm ảnh hưởng lớn trong triều đình nhà Trần thuở ban đầu. Đặc biệt, ông là cha ruột của nhiều nhân vật lịch sử rất quan trọng của triều Trần, bao gồm Tuệ Trung Thượng Sĩ Trần Quốc Tung, Hoàng hậu của vua Trần Thánh Tông là Nguyên Thánh Thiên Cảm Hoàng hậu Trần Thị Thiều và người con trai hiển thánh Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn.
An Sinh vương Trần Liễu có vợ là Thuận Thiên công chúa, con gái của vua Lý Huệ Tông, năm 1237 Công chúa bị ép đưa vào cung làm hoàng hậu của Trần Thái Tông. An Sinh vương vô cùng phẫn uất đã dấy binh gây biến loạn, mặc dù sau đó biến cố đã được dẹp yên, ông vẫn có chức tước cao trong triều đình nhưng vết rạn nứt nội bộ luôn là mối lo trong hoàng tộc. Bởi thế các cuộc hôn phối cận huyết qua lại giữa hai nhánh hoàng thất qua nhiều đời con cháu luôn được thực hiện nhằm dần xoá bỏ tị hiềm và kiểm soát quyền lực trong hoàng tộc.
Thời binh biến, An Sinh vương một lần hành quân qua đất Lai Xá, huyện Hoài Đức, Hà Nội đã dừng chân lập đồn trại, tuyển mộ binh lính. Khi xã dân gặp thiên tai địch hoạ đích thân Vương đến chùa cầu đảo giúp dân, lúc thanh bình miễn phu phen tạp dịch, Lai Xá hưởng ân đức mà cảm kích vô cùng. Khi An Sinh vương về thực ấp ở Hải Dương để nghỉ dưỡng đồng dân Lai Xá tuyển người cùng theo về hầu cận ngày đêm, đến khi thánh hoá lại xin lập đền thờ phụng, nối đời tế lễ hương đăng, hằng năm mở hội tưởng nhớ vào ngày rằm tháng Hai. Nơi chính từ là quán sở của thánh cũng gọi là đình Quán hay đình Ngoại gần quốc lộ 32, những năm đại đám làm lễ nghinh rước thánh vị từ đình làng về quán để mở hội. Trong thời gian tạm chiếm, thực dân Pháp đã phá đình Ngoại để xây bốt Lai Xá, dân làng thu gom hiện vật và rước vào tu sửa đình Nội bên trong làng mà nay gọi là đình Lai Xá.
Hiện nay, hai ngôi đình quán của Lai Xá còn giữ được nhiều hiện vật có giá trị như cuốn thần phả do Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn năm Hồng Phúc thứ hai (1572), sau được sao lại vào niên hiệu Cảnh Hưng thứ nhất (1740) và nhiều đạo sắc phong của hai triều Lê - Nguyễn, cùng với đó là các đối liễn, hoành biển, kiệu rước chuông đồng đều được chế tác tỉ mỉ công phu.
Làng Lai Xá có tên nôm là Trôi Lại, trước thuộc tổng Kim Thìa, huyện Đan Phượng, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây. Làng hình thành trên một dải đất cổ, có dấu tích cư trú luôn tục từ thời kỳ Đồ Đá đến thời các thời kỳ Đông Sơn, Bắc Thuộc mà nổi tiếng có khu di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối. Lai Xá đặc biệt được biết đến với nghề nhiếp ảnh có truyền thống lâu đời, hình thành từ những năm 1920, người làng đi khắp nơi mở tiệm ảnh, hàng vạn bức ảnh chân dung, phong cảnh, tập tục trong suốt thế kỷ 19 - 20 là một nguồn tư liệu quý là di sản của các thế hệ nhiếp ảnh người Lai Xá.