Chùa Trầm

NGƯỜI TA SINH Ở TRÊN ĐỜI

Chiều muộn, sương sa mang theo khí lạnh bao lấy chân núi, mới thuê đèn pin đi vào trong động để đọc tấm bia ma nhai trên có khắc bài văn của Tổng đốc Hà Đông Hoàng Trọng Phu.

BÀI VĂN NÔM GẦN CỬA ĐỘNG LONG TIÊN (Chùa Trầm, Chương Mỹ, Hà Nội)

Người ta sinh ở trên đời thú chơi có hai cảnh, một là phồn hoa, một là tịch mịch. Phồn hoa thì phải ở thành thị, tịch mịch thì phải ở lâm tuyền, nhưng ở phồn hoa mãi thì chán, ở tịch mịch mãi thì buồn. Vì thế phải làm cách cho thành thị lâm tuyền thông với nhau, trước là giải lấy trí khôn, sau là thanh lấy niềm tục.

Cách tỉnh Hà Đông không xa có bãi đồng bằng, bên hữu thì dãy rừng ngang, bên tả thì dòng sông Hát, trong có một tòa núi đá nổi lên gọi là núi Tử Trầm. Trong núi có động, trong động có hang thông thiên, ngoài động có chùa, dưới chùa có đầm quanh núi. Núi Bút Sơn, bề mặt trước chùa Vô Vi đứng một bên, thực là cảnh lâm tuyền thứ nhất. Trước hai trăm năm nay chúa Trịnh đã làm cung ở đó. Nơi mắc võng, nơi chèo thuyền dấu cũ đến bây giờ chưa mất. Thế chẳng phải là chốn phồn hoa mà tìm nơi tịch mịch ru ? Tiếc vì cây cỏ rậm rạp, đường sá chưa thông, cho nên lên Lạn Kha tìm khách đánh cờ, vào Dục Thúy thăm ông câu cá, chẳng qua mấy kẻ cao nhân dật sĩ mà thôi.

Ta nhân khi thong thả tới cảnh trạnh niềm, kia như núi Đạo Hạnh, chùa Quan Âm, động Hồ Công, hàng Từ Thức cũng chỉ vì người trước có công tìm kiếm mà làm cho người sau có thú vui chơi. Thế thì núi này cũng là cảnh Bụt, bầu trời đâu có lẽ phó mặc bóng tà cỏ áy. Vậy thì theo cảnh tự nhiên thêm công tu bổ. Đường càng gần thì người đi càng tiện, cảnh càng đẹp thì khách càng đông. Từ nay mà đi kẻ lại người qua, dẫu tịch mịch cũng không lấy làm buồn, dẫu phồn hoa cũng không lấy làm chán.

Than ôi! Khuất tà quy chính là trách nhiệm kẻ sư nho, hậu lạc tiên ưu là chí khí kẻ quân tử. Có phải cầu tiên cầu phật đem thiên hạ lấy sự hoang đường, muốn cho có cảnh có người, chưng thiên hạ lấy sự lạc lợi. Sách có chữ rằng núi không cần chi thấp mới cao, có tiên thì nổi tiếng, nước không cần chi sâu mới cạn, có rồng thì nên thiêng.

Vậy ta lấy LONG TIÊN mà đặt tên cho động.

Duy Tân Giáp Dần trọng thu (Giữa thu năm 1914). Thái tử thiếu bảo hiệp biện đại học sĩ lãnh Hà Đông tổng đốc Hoàng Trọng Phu phụng đề.

🔸 Hiền Lương và Bạch Văn Luyến

phiên âm Chữ Nôm.

( theo Nguyễn Xuân Diện )