Động Hồ Công - Chùa Du Anh

CHÙA DU ANH - ĐỘNG HỒ CÔNG

"Trời Nam 36 động thiêng
Hồ Công, Thanh Hoá sự thiêng đứng đầu!"

Núi Xuân Đài, huyện Vĩnh Lộc xưa thuộc địa hạt của làng Thiên Vực, nổi tiếng có động đá như chiếc hồ lô, được liên hệ với chuyện cổ Trung Hoa về sự tích Hồ Công trong “Hoa Dương Long Khứ”. Thuở xưa có ông Thi Tồn người nước Lỗ học được phép tiên, có một trái bầu, trong bầu là một thế giới riêng có đủ trăng sao, trời đất. Đêm tối ông vào trong bầu ngủ, vì thấy ông hay đeo bầu nên người ta gọi ông là Hồ Công. Ngay cửa động có hai pho tượng đá chính là tượng của Hồ Công và Phí Trường Phòng – học trò của ông, trong động lại có bàn cờ tiên, có nơi luyện thuốc.
Núi núi non non chồng chồng xếp xếp, trên nhũ đá rủ buông, dưới tai mèo như chông mác, khiến từ xưa bao tao nhân mặc khách ngẩn ngơ, vung tay phóng bút làm thơ ca ngợi, vách đá sẵn phẳng đề bia, động thiêng ma nhai khắc chữ. Dấu tích còn lưu các bậc đế vương Thánh Tông, Hiến Tông, Tĩnh vương đề thơ ngự bút, văn nhân Nho sĩ tức cảnh sinh tình.
Đường lên động bậc đá quanh co, cảnh sắc "Thanh kỳ khả ái", dưới chân núi thấp thoáng thiền môn, nét thiêng còn lưu thiên cổ. Chùa Du Anh lẫn trong bóng núi tán cây, đã khởi dựng từ thời vua Lý, đến đời Trần, đức Nghệ Tông hoàng đế đưa công chúa Du Anh về tĩnh tu dưỡng bệnh. Thuốc động Hồ Công hiệu nghiệm, nhà vua cho đại trùng tu ngôi Tam bảo và đặt lại tên chùa theo tên công chúa Du Anh.
Du Anh tự - Hồ Công động, có cảnh đẹp, có thuốc tiên, có sự tích ly kỳ lại có lịch sử ngàn năm. Du khách lỡ tiện bước tới thăm cũng sẽ bị đắm chìm trong sắc núi vẻ thiền, dặm bước lân la với sư vờn, voi phục. Thoáng chốc mà đã chiều tà chẳng hay!