Cầu lợp làng Kênh

Tổng quan

Được xây dựng từ thời Lý, cây cầu gỗ có tên cổ Thượng Hạ gia với kiến trúc độc đáo tại làng Kênh (huyện Trực Ninh, Nam Định) đang đứng trước nguy cơ trở thành phế tích.

Theo cụ Lương Thế Lới - năm nay đã 95 tuổi nhưng còn rất minh mẫn - người nắm giữ nhiều lịch sử của vùng đất này thì sự tích của cây cầu vẫn được nhắc tới qua câu "Thượng chí kênh đào, hạ bắc câu", tức là bên trên (chỉ nhà vua) cho đào kênh, còn người dân xây dựng cầu, do vậy nó được mang tên là Thượng Hạ gia.

Theo lịch sử để lại thì cầu được xây vào đời Lý sau khi triều đình cho đào một con kênh dẫn nước từ sông Hồng vào tưới tiêu cho cả một vùng thuộc trấn Sơn Nam hạ ruộng đất phì nhiêu.

Con đường độc đạo dẫn tới chùa Cổ Lễ - ngôi chùa lớn nhất khu vực được xây vào thời Vua Lý Thần Tông (trị vì từ năm 1127-1138) cách làng 4 cây số đã bị cắt ngang bởi con kênh đào, việc đi lại trở nên khó khăn cho các Phật tử khắp nơi đi lễ chùa, bởi vào thời Lý thì Phật giáo là Quốc giáo. Theo các bậc cao niên kể lại, khi đó có một người phụ nữ giàu có nhưng không có con đã bỏ tiền ra xây dựng cầu cho bà con đi lại.

Cụ Lương Thế Hoàng- 85 tuổi, em ruột cụ Lới cho biết thêm: "Theo tiền nhân kể lại thì toàn bộ hệ thống mố cầu làm bằng đá xanh nguyên khối, nặng hàng tấn, cột trụ làm bằng những cây gỗ quý cổ thụ, mặt sàn và khung cầu, vì kèo mái cũng được làm bằng những tấm ván lim dày, tất cả đều được vận chuyển bằng bè theo đường sông Hồng. Những thợ mộc có tay nghề cao khắp trấn Sơn Nam xưa được thuê về dựng cầu".

Từ sơ khai, mái của cầu được lợp bằng cây bổi (cây cói) chứ không lợp ngói, do bổi nhẹ hơn, xốp hơn, chịu được gió bão (bởi khu vực này chỉ cách biển gần 20km theo đường chim bay). Chỉ khi nào lớp bổi đã mục thì người dân lợp bổi mới. Cứ như vậy, trải qua nghìn năm, cây cầu gỗ vẫn "trơ gan cùng tuế nguyệt".

Tại Nam Định có 3 chiếc cầu mái cổ rất nổi tiếng, đó là cầu Chùa Lương (xã Hải Anh, huyện Hải Hậu, đã được trùng tu năm 2010), cầu làng Kênh và cầu Thượng Nông (xã Bình Minh, huyện Nam Trực, đã được công nhận là Di tích quốc gia năm 2013), nhưng có lẽ cầu làng Kênh có tuổi đời lâu nhất. Dân làng cũng đã làm đơn gửi tới các cấp chính quyền xin được công nhận là di tích lịch sử văn hóa nhưng cho đến nay vẫn chưa được công nhận.

Hiện tại, cây cầu gỗ vẫn là nơi nghỉ ngơi, trò chuyện của dân làng, xe cộ, hàng hóa vẫn luân chuyển qua cầu hàng ngày. Tuy nhiên sau bao năm dãi dầu mưa gió và phục vụ con người, cây cầu đang xuống cấp nghiêm trọng, gỗ mặt sàn cầu bị cong vênh, thủng nhiều chỗ, rất nguy hiểm khi qua lại, tay vịn có đoạn bị mất hẳn.

Mặt bục hai bên thành cầu- nơi bà con nghỉ chân cũng chắp vá nhịp ngang, nhịp dọc. Đặc biệt là các cột trụ gỗ do ngâm nước lâu năm đã bị bào mòn, phần mép nước do bị bào mòn đã thắt lại còn rất nhỏ, khó chịu đựng sự quá tải trong khi không có một biển cảnh báo. Một số nhà dân đã xây sát chân cầu, làm khuất tầm nhìn và mất đi địa thế rất đẹp của cây cầu.

"Trước đây, lối lên cầu được làm bằng những phiến đá tảng, nay đã trôi hết xuống mép sông, không thể trục vớt, thay vào đó người ta xây bằng gạch. Cây cầu có 5 gian, đều có bục hai bên để ngồi, nay đã mất 2 gian bục gỗ.

Ông Lương Ngọc Khiên, 43 tuổi- Chủ tịch Hội Y học cổ truyền huyện Trực Ninh- người đã gắn bó hàng chục năm với cây cầu kể: "Trước đây mỗi buổi trưa hè là người dân lại ra cầu nghỉ trưa, hóng mát, buổi tối trai tráng trong làng luyện tập võ nghệ ngay phần sân trước cầu. Nhưng hiện tại do cầu quá xập xệ, xe cộ đi lại nhiều nên rất nguy hiểm. Người dân rất muốn đóng góp để tu sửa cầu, nhưng chưa thấy có cơ quan quản lý nào đứng ra chỉ đạo, hướng dẫn".

(Báo Dân Việt)

Toạ độ

Hình ảnh Album #1 (19) Ảnh của vnexpress (9) Ảnh tháng 3/2020 (7) [xem cả trang] [Google Images]

Ảnh của fb Tuan Hoang trong group "Làng Việt xưa & nay".

©  Image by fb Tuan Hoang	©  Image by fb Tuan Hoang	©  Image by fb Tuan Hoang	©  Image by fb Tuan Hoang	©  Image by fb Tuan Hoang
©  Image by fb Tuan Hoang	©  Image by fb Tuan Hoang

Bài viết

Liên kết [Google search]

Bình luận