***Bút ký Thanh minh (của Vĩnh Dũng).

 Lời mở đầu: Đây chỉ là bút ký cá nhân- tôi cùng Ä‘i vá»›i bà con chung trong đại gia đình NPT tại Huế, sau khi Ä‘i có vài ghi chép nhanh về hành trình Ä‘i lên miền núi non lăng tầm của Tổ Tiên, những dòng ký nầy chỉ là sá»± chia sẻ đề bà con ai  chÆ°a Ä‘i cÅ©ng càm nhận được đôi chút gọi là…. Lời văn theo lối  kể chuyện, đôi phần có chút vụng về không được văn chÆ°Æ¡ng hoa mỹ, xin miá»…n trách. Phần sau bút ký có trích vài Ä‘oạn trong Google để biết thêm chút ít về lăng tẩm Huế. Sàu hết là các bức ảnh do anh VÄ©nh Khánh chụp trong ngày Thanh minh Ä‘i thuyền.

Cái chính là sá»± chia sẻ chân thành của con cháu trong mùa thanh minh. Sáng ngày 1/4/2012,xứ Huế trời mÆ°a, bà con mặc áo che dù lần lượt lên 6 chiếc thuyền đôi, có nhiều vị đã đăng ký Ä‘i nhÆ°ng sáng đó không Ä‘i được, tuy nhiên số bà con dá»± cÅ©ng ngót nghét hai trăm, có vị khá lá»›n tuổi nhÆ° chú Quỳnh Thọ, chú Nguyá»…n Đước đều trên 84 tuổi và nhiều vị lá»›n tuổi khác), bà con nam có nữ có, lại thêm các cháu nhỏ…nối nhau lên thuyền. Tôi   nhìn các người già đứng đợi trong làn mÆ°a trÆ°á»›c bến thuyền chờ giờ  xuất phát, thật là cảm Ä‘á»™ng. May thay mÆ°a càng về sau càng nhẹ, thuyền lên đến bền La Khê thì chỉ còn mÆ°a bay. Vậy là tốt lắm rồi!

Theo thông lệ, bà con chúng ta có thể tham dá»± các ngày Ä‘i dâng hÆ°Æ¡ng lăng tẩm LIỆT THÁNH do Há»™i đồng Trị sá»± NGUYỄN PHÚC TỘC (HUẾ) tổ chức đều đặn từ nhiều năm  nay. Lịch trình Ä‘i  khảo sát các lăng và Ä‘i Thanh Minh  năm nay nhÆ° sau:

A,Chuẩn bị:  Äá»ƒ chuẩn bị mùa thanh minh năm nay, HĐTS đã họp từ đầu năm và lên kế hoạch. Ngày 25/2/2012 Ä‘oàn khảo sát do Há»™i Đồng TS.NPT cá»­ ra gồm có 6 người (VÄ©nh Dõng, Lý Huy, VÄ©nh DÅ©ng, VÄ©nh Khánh, Tôn thất Phú, Tôn thất Hiếu) Ä‘i bằng xe máy, Ä‘i suốt má»™t ngày đến 22 lăng ở các miền núi non xa cách nhau:

 Vị trí đầu tiên là đến 2 ngôi lăng gần đồi Cầu Lim (lăng Công chúa Bảo Lá»™c, lăng Công chúa Trang Khiết, hai lăng nầy là lăng của con Đức Gia Long, hầu nhÆ° không có con cháu trông nom nên vô cùng vô cùng  hoang phế, cây cỏ quá um tùm mà vị trí lại ở gần đường trục chính Ä‘i lên các lăng).

Sau đó đi theo đường ven sông Hương lên lăng Vĩnh Hưng ở làng An ninh thượng, cách Huế gần 30 km. Rồi qua đò ngang vượt sông Tả trạch, bên kia sông là làng La khê. Qua bến đò nầy chúng ta đã đặt chân lên miền linh địa có rất nhiều khu lăng tầm Liệt Thánh Tổ Tiên Tiền Triều.

     Đoàn xe máy chúng tôi Ä‘i ngược chiều con sông để lên làng Định môn, đây là khu quần thể gồm 8 ngôi lăng mà trung tâm là LÄ‚NG THIÊN THỌ - LÄ‚NG ĐỨC THẾ Tá»”. Tạm dừng xe ở trÆ°á»›c sân gạch của Điện Gia Thành (Ä‘iện thờ đã thành phế tích, đây là nÆ¡i thờ của Đức Bà Hiếu Khang Hoàng Hậu - mẹ ruá»™t của Đức Thế Tổ, lăng Bà được đặt tên là Lăng Thoại Thánh), để xe ở đây rồi chúng tôi Ä‘i bá»™ men theo con đường mòn, vượt qua các cầu tạm, các Ä‘oạn đường lầy vì má»›i mùa mÆ°a xong đất chÆ°a ráo, len vào vạt rừng trồng bạch đàn. Lăng Trường Phong - ngôi lăng xa nhất đã hiện ra trên núi đồi cao hẳn. Có lẽ đây là nÆ¡i cao nhất và xa nhất về địa lý, chung quanh các ngọn đồi Ä‘ang còn mờ sÆ°Æ¡ng, quả là má»™t nÆ¡i đìu hiu xa cách nghìn trùng so vá»›i thành phố! Nhìn lại đồng hồ: bây giờ là 8 h 30’. Vậy là hai tiếng đồng hồ đã trôi qua kể từ Ä‘iểm gặp nhau xuất phát (ở Đàn Nam giao: 6h30’).

Trở về lại sân gạch, lên xe Ä‘i về lại khu đồi thông trung tâm của quần thể Thiên Thọ Lăng, rồi tìm đường mòn vào các lăng Quang HÆ°ng, và Hoàng Cô (tức Long Thành Thái Trưởng Công Chúa), sau đó đến lăng Thoại Thánh. Xin dừng lại  trang bút ký nầy giây lát, nhá»› về lịch sá»­:

 <Trích nguyên văn má»™t Ä‘oạn trong Sách Đại nam Thá»±c Lục – Đệ nhất ká»·- quyển XLIV-…….“N?m Nhâm thân, Gia Long năm thứ 11 [1812] mùa xuân, tháng giêng, …Ngày Tân mão, xây lăng ở Định Môn. (ở phía tả bảo thành dá»±ng tẩm Ä‘iện, nhà chính và nhà trÆ°á»›c đều má»™t; ở tả hữu phối Ä‘iện đều má»™t; má»™t nghi môn đằng trÆ°á»›c: chu vi xây tường gạch; các núi trồng thông khắp). Sai SÆ¡n lăng sứ là Tống PhÆ°á»›c LÆ°Æ¡ng và Lê Quang Định trông coi công việc, Trần Quang Thái làm Giám tu, thưởng cho các quân 3.000 quan tiền. Vua nhiều lần đến xem. Gặp má»™t hôm gió tây hÆ¡i mạnh, trên lăng có chiếc nhà tranh đổ, vua lánh xuống chá»— lõm, bị thÆ°Æ¡ng ở chân. Quan quân không ai là không sợ hãi tái mặt. Hoàng t? th?  tÆ° và các đại thần tranh nhau dắt đỡ. Vua yên ủi nói: “Không can gì. Quan quân được vô sá»± chứ? Hoàng t? th?  bảy Tấn, hoàng t? th?  tám Phổ, hoàng t? th?  chín Chẩn đều bị thÆ°Æ¡ng nặng.. Bầy tôi đều nói Quang Thái vâng làm sÆ¡ suất, xin trị tá»™i đại bất kính. Vua nói: “Đó là tình cờ thôi. Quang Thái làm thế nào vá»›i gió được? Miá»…n tá»™i cho”. Má»™t lát vua cho vời những cụ già ở Định Môn hỏi thăm đời sống của dân, các cụ nói dân ít ruá»™ng. Ra lệnh cho dân 500 quan tiền, 500 phÆ°Æ¡ng gạo, lại sắc cho các quân không được Ä‘i riêng xuống làng. Có ai Ä‘au ốm thì quan cho thuốc chữa….

....Vua)Sai Hoàng tá»­ thứ tÆ° thay làm lá»… Ä‘iện buổi sáng buổi chiều ở cung Trường Thọ. Hoàng Thái hậu băng, vua thÆ°Æ¡ng xót Ä‘au Ä‘á»›n không xiết, sá»›m chiều đều thân làm lá»… Ä‘iện. Tá»›i đây vua chân Ä‘au chÆ°a khỏi, má»›i sai Hoàng t? th?  tÆ° tế thay. Hoàng t? th?  tÆ° vâng mệnh rất cẩn thận, không dám chút trá»…. Vua rất khen ngợi.

Tháng 2,..

Ngày Canh thân tế Trời Đất ở đàn Nam giao.

....Vua Ä‘i thăm sÆ¡n lăng. Hoàng t? th?  tÆ° cùng các đại thần đều theo hầu. Đến khi đào huyệt, thấy có đất ngÅ© sắc, lòng vua mừng lấy làm Ä‘iềm tốt. Bầy tôi đều khen mừng….” ĐNTL. ……

*Xin ghi chú: Hoàng tử thứ tư tức là Vua Minh Mạng sau nầy. Năm 1812 Đức Gia Long xây lăng cho Mẹ ruột của Ngài, chính là LĂNG THOẠI THÁNH mà chúng tôi đến sáng hôm nay. Chữ Sơn lăng trong sách là để chỉ Lăng Thoại Thánh.

 Vậy là đã 200 năm trôi qua ! Chúng con kính dâng nén hÆ°Æ¡ng nầy trong buổi sáng hôm nay để nhá»› về Bà Tổ Mẫu của họ Nguyá»…n Phúc. Đọc sách xÆ°a để biêt má»™t vài chuyện trong khi xây lăng và khi đào huyệt nhÆ° trên.

Trở về hiện tại: Hành trình tiếp theo, chúng tôi tìm đến lăng Vĩnh Mậu.

<Tôi nhớ lại năm 1987, hồi đó tôi còn khá trẻ, đi cùng đoàn đi xe đạp đi lên chạp các Tôn Lăng do thầy Tôn thất Hanh hướng dẫn, đó cũng là năm đầu tiên chúng tôi biết đến LĂNG TẨM TIỀN TRIỀU CÁC CHÚA NGUYỄN, chứ chúng tôi – tiếng là con cháu chút chít hậu duệ Dòng Họ nhưng chỉ biết các Lăng Của Các Vị Vua vì được giới thiệu qua sách du lịch, còn các Lăng Chúa thì “xa cách nghìn trùng” Khi đến lăng Vĩnh Mậu, phát dọn cây cối vô cùng um tùm và có một tổ ong nghệ lớn bay túa ra, mọi người chạy ra xa cả rồi làm mối lửa đốt tổ ong, sau đó mới phát dọn được, đó là một kỷ niệm khó quên khi đến ngôi lăng nầy>

·        Rời làng Định Môn, chúng tôi Ä‘i tiếp về làng Kim Ngọc: vào hai lăng Trường Mậu và Trường Thanh. 

·        Rồi lại Ä‘i tiếp về làng La khê, đây là nÆ¡i có 3 lăng ở gần nhau: LÄ‚NG TRƯỜNG CÆ , lăng Trường Thiệu lăng Hải Đông Quận VÆ°Æ¡ng. Lăng Trường CÆ¡ thì nền lăng và tường thành Ä‘ang còn tốt lắm, có khóa cổng sắt chúng tôi chờ người Ä‘i lấy chìa khóa mở cổng, bên trong cỏ cây cÅ©ng ít, ai đó còn trồng mấy vồng cây bông thọ, cÅ©ng tốt thôi mà! Đến ngày Thanh minh chính thức chúng tôi sẽ cùng bà con lên lại lăng nầy.

Ảnh tượng Đức Thái Tổ lấy từ mạng điện tử.

Trở ra lại đường nhá»±a, Ä‘i vào con đường nhỏ và dừng xe bên đồi bạch đàn, Ä‘i bá»™ tìm lối lên lăng Trường Thái. Đường đất trÅ©ng lầy nhiều chá»— nên cÅ©ng khó Ä‘i nhÆ° hối sáng lên lăng Trường Phong. Chúng tôi vào đến lăng lúc 11 h 40’. HÆ¡i mõi rồi đây nhÆ°ng anh Phú đề nghị ráng thêm chút nữa Ä‘i qua thêm  1 lăng bên kia sông rồi nghỉ trÆ°a luôn thể cho tiện đường Bây giờ thì anh Phú chỉ chúng tôi Ä‘i theo má»™t con đường má»›i mà xÆ°a nay chÆ°a Ä‘i bao giờ, tìm đến bến đò Thạch hàn băng ngang qua nhánh sông Hữu trạch, xuống đò lúc 12h10’, vượt sông, lên dốc thì gặp đường quốc lá»™ 49B. Thấy được đường tốt thì cÅ©ng hÆ¡i khỏe ra má»™t chút. Đi tiếp hÆ¡n 1 km là đến ngả tÆ°:  nhìn về phía hÆ°á»›ng ra  bờ sông sẽ có má»™t đường nhá»±a lá»›n có bảng chỉ dần đường vào Hiếu Lăngtức lăng Đức Minh Mạng) phía ngược lại tức là rẽ phía núi sẽ có má»™t đường nhỏ chúng tôi rẽ vào đây lên dốc má»™t Ä‘oạn là thấy lăng Trường Diên ở trên đồi cao.Bây giờ là 12 h 20’.

Rời lăng, chúng tôi về phía cầu Tuần và nghỉ ăn trưa ở một quán cơm bụi ven đường, nói chữ bụi là có thiệt đó nghe, vì ven đường nầy làm chi có quán tử tế hơn, xe cộ qua về chở đất, gió thổi một cái là bụi bay lên nhưng đói bụng thì cũng ăn rất ngon, cọng thêm tâm lý vui là đã hoàn thành được một nửa phân lớn của hành trình lữ hành khảo sát lăng tầm.

Đến đây tôi chợt nhớ đã đọc một đoạn ký sự của một nhóm xe đạp không rõ là những ai, họ đã rủ nhau đạp xe đạp từ phố thị đạp lên tận phía cầu Treo gần Bình Điềncách Huế chừng 30 km), rồi hỏi dò đường quanh co đồi núi gập ghếnh và đạp xe về đến Lăng Vua Gia Long, nếu vị nào tò mò thì xin gõ vào : “Hành trình khám phá Huế bằng xe đạp” sẽ biết Thực ra có thời gian mà đi kiểu dọc đường gió bụi như rứa để lên miền Lăng Tẩm Huế, quả là một thú vị. Xin trích một đoạn của ký sự đó- tác giả là Minh Hạnh: …”Theo lời chỉ dẫn, hết rẽ trái rồi quẹo phải, rồi leo đèo, đi qua những con đường làng nhỏ ngoằn ngoèo sâu hút dưới những tán lá cây râm mát, chúng tôi mới đến được Thiên Thọ lăng - lăng vua Gia Long. Ôi trời, đến rồi. Mừng rỡ như bắt được quà khi nhìn thấy dòng chữ có mũi tên chỉ lăng vua Gia Long.Trời đã trưa nhưng hình như không ai còn cảm giác mệt, đói giữa khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, nơi được xem là một bức tranh tuyệt tác của thiên nhiên và kiến trúc, được bao bọc bởi 42 ngọn núi, đồi lớn nhỏ, trong đó Đại Thiên Thọ - đỉnh cao nhất - được chọn làm tiền án. Mọi người lại hồ hởi cho một chuyến khám phá mới...”

  Quý vị thấy chÆ°a, họ là người “ngoài dòng họ” mà Ä‘i lăng tẩm nhÆ° rứa thì  mình là con cháu Ä‘i nhiều cÅ©ng thấy khỏe thôi mà!

Thá»±c ra hôm nay trời cÅ©ng dịu mát nên chóng khỏe lại thôi.Nói nhÆ° người Huế mình hay nói là “nhờ có Ôn Mệ phù hộ”. Nghỉ ngÆ¡i xong. chúng tôi băng qua đầu cầu Tuần để về làng Hải cát,  lúc 14h25’ là đến lăng VÄ©nh CÆ¡ sau khi dừng xe Ä‘i bá»™ băng qua đồi sim và tràm hoa vàng… Đây là lăng Đức Bà Tổ Mẫu cao nhất của chúng ta ở Huế, buồn thay chúng tôi có những người đã Ä‘i nhiều lần mà lên đây lần nào cÅ©ng phải đứng lại nhìn ngắm định hÆ°á»›ng má»™t hồi má»›i tìm ra lối mòn vào lăng. Nhờ hôm nay có anh Tôn Thất Phú (nhà ở trong làng này) má»›i dẫn đường vào lăng nhanh chóng. Má»™t ná»—i buồn thứ hai là khi vào lăng thấy tường thành bị hÆ° sập khá nhiều chá»—, chuyến này về chúng tôi phải đề nghị HĐTS nên khẩn cấp tu bổ các Ä‘oạn tường thành này nếu không thì mùa mÆ°a sắp tá»›i sẽ sị hÆ° hỏng nhiều hÆ¡n.

Rời lăng Vĩnh Cơ, chúng tôi tìm đến hai lăng Trường Diễn và Trường Hưng cũng trong làng này. Lăng Trường Hưng khá gần đường tránh quốc lộ nên vọng lại tiếng xe ồn ào. Chúng tôi rời lăng lúc 15h25’ và lên đường tránh quốc lộ để tìm về lăng Vĩnh Phong vào lúc 15h45’. Sau đó đi tiếp vào làng Chầm (Trúc Lâm) để vào lăng Vĩnh Thanh. Trời bây giờ đã khá chiều, chúng tôi lại tiếp tục hành trình đi về phía sông Hương vào làng Xước Dũ để đến vị trí cuối cùng: hai ngôi lăng nằm cạnh nhau: lăng Tuyên Vương và lăng Mục Vương.

 Sau cuá»™c khảo sát nầy, anh Phú  sẽ nhận nhiệm vụ tổ chức nhân công cụ thể để phát cỏ, đốn gốc cây, dọn mặt bằng các lăng tÆ°Æ¡ng đối quang đãng sạch sẽ để chuẩn bị Thanh minh. Tôi dùng chữ tÆ°Æ¡ng đối vì tình trạng Ä‘a số các lăng quá um tùm sau má»—i mùa mÆ°a dầm xứ Huế, trong  má»™t lần chÆ°a thể làm sạch cây cỏ hết được. Anh Phú cho biết anh sẽ làm vài đợt nữa và có quy trình dùng thuốc diệt cỏ để năm sau nhẹ việc hÆ¡n.Vậy là tốt. Lăng má»™ Tổ tiên sẽ được chạp làm cỏ, phát dọn để chờ ngày Thanh minh chính thức

B, Ngày Đại Thanh minh: Hôm nay- chủ nhật 1/4/2012HĐTS NPT,chính thức tổ chức cho bà con Ä‘i bằng thuyền- lịch trình Ä‘i sẽ dừng ở 3 địa Ä‘iểm:1) Thanh minh dâng hÆ°Æ¡ng Lăng Trường CÆ¡ ở làng La khê,  (2)sau đó lên các lăng ở làng Đình Môn gồm Lăng Đức Gia Long Lăng Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu và Lăng Thuận Thiên Cao Hoàng Hậu. (3)Buổi chiều về Lăng Đức Minh Mạng.

Đoàn thuyền Ä‘i ngược dòng HÆ°Æ¡ng giang nhÆ° sá»± hồi quy trở về nguồn cá»™i, Ä‘i lên miền linh địa phía tây nam thành Huế. Chuyên Ä‘i nầy nhÆ° chuyến Hành hÆ°Æ¡ng vừa thiêng liêng  cÅ©ng vừa kết hợp du lãm thắng tích hai bên bờ sông Đoàn thuyền nối Ä‘uôi nhau thành hàng dài Ä‘i qua bên dÆ°á»›i cầu Trường Tiền cầu Bạch Hổ phong cảnh hai bên sông tuần tá»± mở ra trÆ°á»›c mắt nhÆ° bức tranh thiên nhiên nên thÆ¡ mà không kém phần hùng vÄ©, ngang qua chùa Thiên Mụ vá»›i cây xanh tháp cổ hình ảnh biểu tượng đất thần kinh Ä‘ang hiện ra trong không gian màu lam của sÆ°Æ¡ng khói, của làn mÆ°a mỏng ban mai Vượt qua ngã ba Tuần, Ä‘oàn thuyền cập bến vào Lăng Trường CÆ¡ của Đức Thái Tổ Gia DÅ© Hoàng Đế tức là Chúa Tiên, huý danh Ngài là Nguyá»…n Hoàng )xin nhá»› lại chút  năm tháng đặc biệt:

*Từ năm1558 Đức Thái Tổ vào Thuận Hóa…… *440 năm sau-năm 1998, HĐTSNPT kêu gọi trùng tu LÄ‚NG TRƯỜNG CÆ .  *Năm 2004, dá»±ng bia nhỏ giá»›i thiệu trÆ°á»›c cổng lăng.Lăng Trường CÆ¡ đã được HĐTSNPT hồi đó tổ chức trùng tu má»™t đợt năm 1999 khởi Ä‘á»™ng công việc từ tháng 9/1998 và tiến hành tôn tạo lăng  từ ngày 31/3 đến 16/5/1999 ….Đến  nay nền lăng còn khá tốt, hiện đã có cổng sắt và bát hÆ°Æ¡ng đá  cÅ©ng vừa má»›i đặt gần đây nhÆ° bà con đã biết qua thông tin năm nay).

Bà con hôm nay từ các thuyền lần lượt nối nhau từng hàng Ä‘i từ bến sông theo các đường nhỏ trong làng xóm ra gặp lại nhau ở đường nhá»±a và tuần tá»± băng qua má»™t vạt đất rá»™ng trÆ°á»›c trường học tiến về lăng Tổ. Tôi tách ra má»™t bên để được  nhìn toàn cảnh từng hàng bà con già có trẻ cónam có nữ có, che dù mang áo mÆ°a Ä‘i vào cổng lăng. CÅ©ng may chừ trời đã tạnh chỉ còn chút mÆ°a bay bay nên cÅ©ng dá»… chịu, khỏe khoắn. Tất cả bà con  khoảng hÆ¡n 200 người đứng vòng quanh khu tẩm má»™ bên trong thành ná»™i của ngôi lăng, trên tay má»—i người cầm má»™t cây hÆ°Æ¡ng chờ thứ tá»± đến lượt mình vào dâng lá»… bái trÆ°á»›c thạch án Nhìn quang cảnh đó chúng tôi thấy rất xúc Ä‘á»™ng, các máy ảnh, máy quay của nhiều bà con chụp ảnh trong thời khắc xúc Ä‘á»™ng nầy.

         Lăng Trường CÆ¡-Đây là ngôi lăng Tổ cao nhất của triều Nguyá»…n tại Huế Ngài được thờ tại án chính Thái Miếu trong Đại Ná»™i sau nầy do Thái Miếu bị hÆ° hỏng nặng và qua thời gian dâu bể - bể dâu, trầm hÆ°ng hoang phế long vị của Ngài và của các Chúa Nguyá»…n được cung thỉnh qua thờ chung tại Triệu Miếu vào ngày Chánh kỵ Đức Triệu Tổ 20 tháng 5 năm Ká»· Tỵ (1989). Từ đó đến nay  hÆ¡n 20 năm trôi qua việc hiếu sá»± Kỵ giá»—Thanh minh của  Nguyá»…n Phúc Tá»™c  đã lần hồi  được tổ chức hàng năm Đối vá»›i lăng Trường CÆ¡, không chỉ con cháu trong Hoàng tá»™c NP chúng ta mà rất nhiều vị nhân sÄ© trí thức Huế, má»™t số nhà báo đã đến dâng hÆ°Æ¡ng và nhiều người viết bài về CHÚA TIÊN, tình cảm của họ cÅ©ng rất quý ngôi lăng nầy.

. <Xin mạn phép trích ra đây má»™t Ä‘oạn văn trong các bài báo đó tác giả là thầy giáo Lê Quang Thái:“… Hôm nay, trÆ°á»›c ngày giá»— thứ 395 của Thái Tổ Gia Dụ Hoàng Đế, má»™t trong những vị đại khai canh, đại khai khẩn của xứ Đàng Trong thuá»™c nÆ°á»›c Đại Việt ngày xÆ°a, chúng tôi là những con dân đời sau, những học trò của trường Trung học Nguyá»…n Hoàng, trường được vinh dá»± mang tên và hồn thiêng của má»™t Danh nhân lịch sá»­ phi thường kể từ năm học 1954 - 1955  …thành kính đốt nén hÆ°Æ¡ng lòng, dâng bó hoa sen quỳ lạy 9 lạy trÆ°á»›c lăng Trường CÆ¡ vá»›i cảnh trí thiên nhiên hùng vÄ©, thoáng đạt….TrÆ°á»›c khi rời lăng Trường CÆ¡, chúng tôi kính cẩn lạy 3 lạy, rồi thầm đọc bài thÆ¡ chữ Hán trên đây trÆ°á»›c anh linh của Thái Tổ Gia Dụ Hoàng Đế … La Khê, ngày 30-6-2008 “  ----LQT >

  Sáng hôm nay, hÆ¡n 200 người thuá»™c con cháu hậu duệ 15 hệ các Chúa Nguyá»…n và các Vua Triều Nguyá»…n đã đứng trÆ°á»›c lăng Ngài  để dâng nén hÆ°Æ¡ng lên  Tổ Tiên Liệt Thánh

Một tấm lòng thành kính,

Một làn khói hương bay

Lên trời xanh mây trắng,

 Lên Đức Tổ cao dày !   

Công ơn mở cõi của Tiền nhân từ các thể kỷ trước mà công nghiệp khai sáng mở nền thuộc về Đức Thái Tổ,nhìn những làn hương khói sáng hôm nay, chúng con kính dâng lên Ngài, làn hương khói bay lên hòa vào không gian núi đồi thiêng liêng của miền linh địa! Kính ghi!

    <2>  Vị trí tiếp theo, Ä‘oàn thuyền ngược dòng sông HÆ°Æ¡ng lên phía Tả Trạch đến làng Định Môn. Lăng Thiên Thọ của Đức Thế Tổ Cao Hoàng Đế  (tức là Vua Gia Long).

Đúng ra, đây là quần thể gồm các lăng: Thiên Thọ lăng của Vua Gia Long và Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu (song táng), lăng Thuận Thiên Cao Hoàng Hậu (gọi là Thiên Thọ hữu lăng, của Bà mẹ sinh ra Vua Minh Mạng), lăng Quang Hưng, lăng Vĩnh Mậu, lăng Trường Phong, lăng Thoại Thánh (là mẹ sinh ra Vua Gia Long), lăng Hoàng Cô, tổng cọng có 8 lăng.

   Đoàn thuyền cập bến Đình Môn, bà con nối nhau thành hàng dài Ä‘i bá»™ trên 2 km qua các đồi thông để vào dâng hÆ°Æ¡ng ở Ä‘iện Minh Thành  (Ä‘iện được trùng tu từ nhiều năm trÆ°á»›c, năm kia cÅ©ng đã làm lại cổng chính và trùng tu nhà bia). Rời Ä‘iện thờ, bà con lần lượt qua Thiên Thọ Lăng, qua Nhà bia.

Chúng tôi gồm một số người (Vĩnh Dõng, Vĩnh Khánh, Vĩnh Dũng, Huyền tôn nữ Thu, N. Ích Tiết, Bảo Thiều, Bảo Niệm, Tôn thất Hậu..) rủ nhau trở lại đường cũ đi qua Hồ Dài để sang Thiên Thọ hữu lăng làm lễ dâng hương. Đây là lăng của Đức Thuận Thiên Cao Hoàng Hậu, mẹ ruột của Đức Minh mạng. Hồ Dài và hồ vuông - mấy năm trước trồng nhiều sen, có năm đến mùa nầy đã bắt đầu nở rất đẹp. Bây giờ thì không còn sen nữa, thật là tiếc. Không gian các lăng ở đây phủ đầy thông nên rất tinh khiết, dù chưa có sen vẫn rất đẹp, nhìn qua bên kia hồ mấy cây thông rất đẹp, xa xa núi non trùng điệp.

 Chúng tôi dừng lại ngắm cảnh, chụp ảnh rồi trở về lại Ä‘iện Minh Thành, bà con đều đã tìm chá»— nghỉ chân và bày dọn ra các thứ mang theo để dùng bá»­a trÆ°a,  đến đây xem nhÆ° là má»™t buổi picnic đông vui, nhà mô ngồi theo chá»— nấy và cÅ©ng có Ä‘i qua Ä‘i về giao lÆ°u chung vá»›i bà con.

   Hôm nay thời tiết se se lạnh và chút mÆ°a bay nên không ai ra ngồi ngoài bãi cỏ bên hồ.Tối nhá»› mấy năm trÆ°á»›c, bà con ngồi ở các bãi cỏ gần hồ để nghỉ trÆ°a thì thú vị hÆ¡n nhiều. Có khi tôi chọn  Ä‘ược chá»— thÆ° giãn riêng nằm ngã lÆ°ng nghỉ ngÆ¡i trên sân đá mát dịu nhìn lên trời xanh thả lòng mình theo từng chùm mây trắng bay qua trên không  gian thoáng rá»™ng của khu lăng. Bao quanh quần thể lăng là cả má»™t rừng thông núi đồi tứ phía,thá»±c là má»™t đại công viên để chúng ta thÆ° giãn sau khi làm bổn phận tâm linh hiếu sá»±.NÆ¡i đâysố lượng kiến trúc nhân tạo còn lại rất ít trả lại thế giá»›i tá»± nhiên cho trời cho đất cho núi cho hồ Vài chục phút ngả lÆ°ng trên đá hay trên bãi cỏ hưởng thú thiên nhiên thật tuyệt làm sao !

     Tôi ngồi trên bậc cấp, suy ngẫm về hành trình má»™t buổi sáng-Ä‘i theo Ä‘oàn thuyền ngược dòng HÆ°Æ¡ng giang tha hồ ngắm cảnh sông núi mênh mang cây cối xanh tÆ°Æ¡i và xóm làng hai bên bờ sông nhìn các thắng cảnh di tích dọc hai bên bờ nhÆ° Thiên Mụ, Văn Thánh, Hòn Chén…từ dÆ°á»›i thuyền nhìn lên  cÅ©ng rất hay, cho dù trời nắng cÅ©ng đẹp mà trời mÆ°a bay nhÆ° hôm nay – quang cảnh chìm trong màn sÆ°Æ¡ng lam huyền-cÅ©ng đẹp chứ sao! Suy ngẫm về thời gian, từ 1802 đến chừ, hÆ¡n hai thế ká»· Ä‘i qua,  lẽ Vô Thường của Cuá»™c Đời là vậy!

<3> Lăng Minh Mạng

           Buổi chiều Ä‘oàn thuyền lại xuôi theo dòng sông trở về. Gần đến ngã ba Tuần mặt nÆ°á»›c mở ra má»™t miền sông rá»™ng thoáng. Mây xám mênh mang, chiếc cầu xi măng bắc qua sông hiện ra giữa không gian. Đoàn thuyền tìm chá»— đậu giữa khu vá»±c bến vào lăng, Ä‘ang có nhiều thuyền du lịch Bà con lên bờ Ä‘i bá»™ để vào dâng hÆ°Æ¡ng ở Hiếu Lăng của Đức Thánh Tổ Nhân Hoàng Đế. Chúng tôi Ä‘i vòng quanh bên phải Ä‘i theo mép hồ qua Bái đình Bi đình vào Sùng Ân Ä‘iện Ở đây, bà con chờ nhau tÆ°Æ¡ng đối đông đủ rồi cùng làm lá»…  trÆ°á»›c Long vị Đức Minh Mạng và Ngài Tá Thiên Nhân Hoàng Hậu. Sau đó đến Minh Lâu qua cầu để sang khu vá»±c Bảo Thành Chung quanh bữu thành có má»™t đường gạch rất hẹp, mấy năm trời nắng tôi đến Ä‘ay và rủ thêm vài người cùng Ä‘i vòng quanh đường gạch nầy, năm nay mÆ°a nên không thể Ä‘i được vì gạch trÆ¡n mà đường quá nhỏ (chỉ rá»™ng 40 cm), Thôi đành quỳ lạy trÆ°á»›c của bữu thành, nhìn qua ổ khóa cá»­a thấy bên trong là rừng cây rậm rạp.

Cuối cùng, chúng tôi lần lượt trở ra lại bến thuyền để về thành phố hoàn thành công việc hiếu sự hôm nay Kính ghi! V.D.

XIN COPY MỘT SỐ THÔNG TIN TRÊN MẠNG ĐỂ BIẾT THÊM MỘT CHÚT VỀ LĂNG TẨM

----------------------------------------------------------------------------------

LÄ‚NG GIA LONG

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bước tới: menu, tìm kiếm

 Lăng Gia Long là má»™t bức tranh tuyệt tác về sá»± phối trí giữa thiên nhiên và kiến trúc. Vị vua đầu tiên của nhà Nguyá»…n yên nghỉ trong má»™t không gian tÄ©nh lặng và đầy chất thÆ¡.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

…Với chu vi lên đến 11.234,40 m; Thiên Thọ Lăng gồm những lăng sau:

·         Lăng Quang HÆ°ng của bà Thái Tông Hiếu Triết Hoàng hậu, vợ thứ hai của Chúa Hiền Nguyá»…n Phúc Tần (1620-1687).

·         Lăng VÄ©nh Mậu của bà Anh Tông Hiếu NghÄ©a Hoàng hậu, vợ Chúa NghÄ©a Nguyá»…n Phúc Trăn (1650-1725).

·         Lăng Trường Phong của Túc Tông Hiếu Ninh Hoàng đế Nguyá»…n Phúc Chú (1697-1738).

·         Lăng Thoại Thánh của bà HÆ°ng Tổ Hiếu KhÆ°Æ¡ng Hoàng hậu (1738-1811), là thân mẫu của vua Gia Long.

·         Lăng Hoàng Cô của Thái Trưởng Công chúa Long Thành, chị ruá»™t vua Gia Long.

·         Lăng Thiên Thọ

        * Lăng Thiên Thọ Hữu của bà Thuận Thiên Cao Hoàng hậu, vợ thứ hai của vua Gia Long, mẹ vua Minh Mạng.

<<....theo gợi ý của L. Cadière  viết từ hÆ¡n 60 năm trÆ°á»›c đây, du khách nên viếng lăng Gia Long vào buổi chiều. Đó là thời khắc có thể ngắm cảnh hoàng hôn Ä‘ang đến từ phía bên kia các hồ nÆ°á»›c. Sá»± phối hợp giữa hồ nÆ°á»›c cùng cảnh vật xung quanh, rừng thông sẽ tạo cho người tham quan má»™t cảm giác khó tả. Chính lúc ấy, du khách má»›i cảm nhận hết vẻ đẹp hùng tráng và kỳ vÄ© của khu lăng này. Phong cảnh xinh tÆ°Æ¡i hòa vá»›i nét uy nghi của đồi núi xa xa. ….Lăng Gia Long là má»™t bức tranh trác tuyệt về sá»± phối trí giữa thiên nhiên và kiến trúc, trong đó, thiên nhiên là yếu tố chính tạo nên nét hùng vÄ© của cảnh quan. Đến thăm lăng, du khách được thả mình trong má»™t không gian tÄ©nh lặng nhÆ°ng đầy chất thÆ¡ …>>

.=========================================================================

 LÄ‚NG MINH MẠNG

Lăng (tòa Minh Lâu) nhìn từ phía sau (từ phía Trung Đạo Kiều)

===============================================

Trước cổng Điện Sùng Ân của Hiếu Lăng

<<…. Trên mặt cắt kiến trúc dọc theo đường thần đạo, các công trình cao thấp theo một nhịp điệu vần luật nhất quán, âm dương xen kẽ, tạo nên nét đẹp riêng cho công trình kiến trúc lăng tẩm này. Bố cục kiến trúc đăng đối của các hạng mục chính trong lăng đem lại cho lăng một vẻ uy nghiêm cần có của công trình lăng mộ. Tuy vậy, ở ngoài rìa, men theo con đường dạo quanh co vòng quanh hai hồ nước và viền xung quanh lăng, xen lẫn với cây cối có các công trình kiến trúc nhỏ dùng để nghỉ chân ngắm cảnh như: đình Điếu Ngư, gác Nghênh Phong, hiên Tuần Lộc, sở Quan Lan, Tạ Hư Hoài.. làm cho toàn bộ quần thể lăng uy nghiêm nhưng vẫn hài hòa với thiên nhiên và duyên dáng tráng lệ.Trong khoảng diện tích được giới hạn bởi vòng La thành dài 1.750 m là một quần thể kiến trúc gồm cung điện, lâu đài, đình tạ được bố trí đăng đối trên một trục dọc theo đường Thần đạo dài 700 m, bắt đầu từ Đại Hồng Môn đến chân La thành sau mộ vua. Hình thể lăng tựa dáng một người nằm nghỉ trong tư thế thoải mái, đầu gối lên núi Kim Phụng, chân duỗi ra ngã ba sông ở trước mặt, hai nửa hồ Trừng Minh như đôi cánh tay buông xuôi tự nhiên.

<<…. Bửu Thành hình tròn. Hình tròn này nằm giữa những vòng tròn đồng tâm biểu trưng, được tạo nên từ hồ Tân Nguyệt, La Thành, núi non và đường chân trời như muốn thể hiện khát vọng ôm choàng trái đất …..

Bên cạnh hàng loạt các công trình kiến trúc có giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ cao còn có gần 600 ô chữ chạm khắc các bài thơ trên Bi Đình, Hiển Đức Môn, điện Sùng Ân và Minh Lâu cũng là những tuyệt tác vô giá. Đó là một “bảo tàng thơ” chọn lọc của nền thi ca Việt Nam đầu thế kỷ 19.>>

===============================================================

 @THANH MINH 2012. CHÙM ẢNH DO Ô. VĨNH KHÁNH CHỤP NGÀY 1/4/2012.

 

 

 

 

 

 

 Thuyền chở Bà con Ä‘i Thanh Minh Ä‘ang đậu tại bến La Khê. Bà con NPT rời lăng Trường CÆ¡ xuống thuyền để tiếp tục lên dâng hÆ°Æ¡ng tại lăng Thiên Thọ - lăng của đức Thế Tổ Cao Hoàng Đế - vua Gia Long trong ngày lá»… Thanh Minh dâng hÆ°Æ¡ng tôn lăng của NPT ngày 1-4-2012.Ảnh: VÄ©nh Khánh