Chùa Ngô Xá

PHẾ TÍCH BẢO THÁP CHƯƠNG SƠN

Cách đây gần 1.000 năm, bảo tháp Vạn Phong Thành Thiện danh tiếng được xây dựng trên đỉnh núi Chương Sơn, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định, nay thuộc xã Tân Minh, tỉnh Ninh Bình. Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử của dân tộc, giờ đây trên đỉnh núi Chương Sơn chỉ còn lại dấu vết nền móng của bảo tháp. Tuy nhiên, nhiều bảo vật đã được tìm thấy nơi đây, minh chứng cho một thời kỳ vàng son của nghệ thuật điêu khắc thời Lý.
Bảo tháp Chương Sơn được khởi dựng từ năm 1108 và hoàn thành vào năm 1117. Sách Việt sử lược chép rằng: “Năm Mậu Tý, hiệu Long Phù Nguyên Hòa thứ 8 (1108), đời vua Lý Nhân Tông, mùa xuân tháng Giêng, xây tháp Chương Sơn”. Còn trong “Đại Việt sử ký toàn thư”, chép lại rằng: “Tháng 3, ngày Bính Thìn, vua ngự đến núi Chương Sơn để khánh thành bảo tháp Vạn Phong Thành Thiện. Có rồng vàng hiện”.
Chùa tháp Chương Sơn còn có tên khác là Bảo Đài Sơn, được nhắc nhiều lần trong sách sử, cùng sự ghi nhận 3 lần rồng vàng xuất hiện, cho thấy sự tôn sùng chốn linh sơn Phật tích này lúc đương thời! Nhiều vị vua chúa, danh nhân đến nay vẫn còn lưu lại văn thơ ca ngợi thắng tích.
Thế nhưng, khi giặc Minh sang xâm lược Đại Việt, chúng đã phá hủy hoàn toàn bảo tháp và ngôi chùa. Lại bắt ép dân ta gánh đất từ dưới chân núi lên đổ trên đỉnh Chương Sơn nhằm mục đích chôn lấp tất cả những tàn tích còn sót lại. Đến năm 1670, có hai chị em gái Lương Thị Ngọc Phú và Lương Thị Ngọc Vinh cùng là quý phi của Tây Định vương Trịnh Tạc đã bỏ tiền ra xây chùa ở phía Tây sát dưới chân núi, đưa một số bảo vật còn sót lại của phế tích Chương Sơn xuống. Nay chùa thuộc thôn Ngô Xá, có tên chữ là Phi Lai tự vẫn còn lưu giữ pho tượng Phật A Di Đà thời Lý cùng một số hiện vật là cấu kiện của tháp và tháp thờ bằng đất nung....
Từ giữa thế kỷ 20, nhiều đợt khai quật khảo cổ phế tích tháp Chương Sơn được thực hiện, đã phát hiện nhiều dấu tích nền móng cùng hàng nghìn hiện vật điêu khắc rất đẹp. Các hiện vật của tháp hiện lưu giữ tại chùa Phi Lai, chùa Nền, bảo tàng Lịch sử Quốc gia, bảo tàng Nam Định...
Tại chùa Phi Lai có am thờ bà Vương phủ Nội thị cung tần Lương Thị Ngọc Vinh hiệu Thái Chân, tên theo Phật là Tĩnh Huệ Tiên Cung Khánh Quang Bồ tát.
Ảnh chụp ngày 17/7/2024.