Đình Hoa Xá 
Tổng quan
Đình Hoa Xá nằm ở giữa làng, bên phải là đường bờ tả sông Nhuệ ." Minh Ngự Lâu" nghĩa là "lầu ngự sáng", nơi ở cũ của bà Đô Hồ, cách đình hoa xá khoảng 500m. Đình Hoa Xá quay hướng nam, toạ lạc trên khu đất rộng, địa thế đẹp về phong thuỷ. Giếng đình theo quan niệm tụ thuỷ của người xưa. Qua ba bậc tam cấp đến cổng ngọ môn, bốn trụ xây cao, hai trụ chính cao đến 5m, đỉnh trụ đắp nổi hai con nghê quay vào nhau. Xuống ba bậc tam cấp gặp sân đình ngoài với hành lang và khu tạp cảnh dài tới tam quan. Tam quan xây bề thế, hai trụ chính xây vuông, đỉnh trụ dắp hai con nghê, dưới trang trí hình tứ linh. Từ cổng lớn tam quan vào sân trong có hai ngựa đá đứng đón với đầy đủ yên cương, quả nhạc.
Đình Hoa Xá Năm bên dòng sông Nhuệ quanh năm đỏ đậm phù sa, ngày đêm thuyền bè qua lại. Nơi đây đã ghi lại dấu tích chiến thuyền của vua Lê Đại Hành đi đánh giặc Tống và vua Lê Lợi chống quân Minh.Dòng sông, bến nước, con đò nơi ấy đã chứng kiến mối tình thơ mộng của vị vua nhà Tiền Lê với cô con gái làng Tó.
Lúc nhỏ, nhà bà nghèo, Bà sớm lo mò hến bắt cua ven sông Nhuệ, tối về dọc đường kiếm củi. Năm 981 giặc Tống sang xâm lược nước ta, Vua Lê Đại Hành cùng các tướng sĩ hành quân qua đường sông Nhuệ, nhân dân các vùng đi giúp Vua đánh giặc rất đông. Một lần, Vua qua ấp Hoa Xá, tạm dừng quân để lấy binh lương, giờ ngọ, thấy một cô gái gánh gạo trong đám dân binh. Cô đội nón lá mặc áo vải thô, mắt sáng, mày thanh, mặt sinh như ngọc, miệng cười như hoa. Trong lúc nghỉ chân, cô xuống sông vốc nước rửa tay, có đám mây ngũ sắc che đầu. Nhà vua cho rằng người con gái ấy không phải tầm thường, và lưu tâm chuyện ấy. Khi đoàn quân ra trận, nhà Vua giao cho cô trông coi binh lương, cô có sáng kiến làm bánh Chưng, bánh Dầy, làm ruộng, chăm lo lương thảo cho quân sĩ. Ít lâu sau, đánh tan giặc ở sông Đỗ Lỗ, thiên hạ thái bình, quân sĩ reo ca khúc khải hoàn rước vua về kinh đô Hoa Lư. Triều Đình mở tiệc, thưởng người có công, Vua chọn ngày lành, ngự giá Bắc tuần, về ấp Hoa Xá. Vua cho mời cô gái năm xưa, ban quần gấm áo ngự, đón về kinh. Nhà Vua phong cho người con gái ấp Hoa Xá là: “Đô Hồ Nhàn Uyển Phi Nhân”, Vua Lê cấp cho bà 185 mẫu ruộng để bà cho dân làng cày cấy (hiện nay là ruộng cánh Đồng Quan từ đỗi 1 đến đỗi 33).Vua cho dân lập cung điện ở vườn cũ gọi là “ Đô Hồ phi cung” Bà đã cùng với Đức Vua Lê, việc nhà ra tay mẫn cán, việc nước như một Hiền Thần, cùng Vua Lê lo bình Chiêm đánh Tống, nên khuôn phép đứng đắn trong sáu Cung, từng nổi tiếng thơm trên đất Việt, còn lưu chiến tích khắp non sông. Tài cán ấy do núi sông đúc nên, đức hạnh ấy cho biển sông xây đắp.Vì vậy cô gái làng Tó- Bà chúa Hến bên sông Nhuệ đã đi vào thơ văn ghi chép trang trọng vào các câu đối, bài châm được đặt ngang với đức Vua Lê Đại Hành ở các vị trí tôn nghiêm trong đình miếu ở các làng ven sông Nhuệ.Khi Thánh phi mất, dân làng Tó cúng giỗ hàng năm và nơi ở cũ của Bà dựng lầu “Minh Ngự Lâu”. Nhà cung phi sửa thành miếu điện.Minh Ngự lâu ở bên trái đường làng, lọt vào giữa vùng dân cư đông đúc,đó là nơi ở của khi bà còn sống với cha mẹ. Minh Ngự lâu là hai nếp nhà ba gian, hiện nay nhà sau bị hỏng. Dân làng tưởng nhớ bà, lấy ngày 15 tháng giêng tổ chức lễ hội theo quan niệm “ tết quanh năm không bằng rằm tháng giêng”Theo Ngọc phả đình Hoa xá được kiến trúc 5 gian nối liền với hậu cung, chạm trổ rất tinh vi. Mái đình uốn cong, trên nóc có rồng chầu mặt nguyệt. Hai bậc thềm có đôi sư tử ôm quả cầu. Hiện trong đình còn giữ được nhiều di vật quý gồm: thần phả, 16 đạo sắc phong, nhang án; khám thờ, hai cỗ kiệu; 8 câu đối, cuốn thư, hoành phi,Đôi ngựa đá của cụ Ngô thì Nhậm cung tiến, đồ thừa tự, …Xét linh tích ở đình Hoa Xá làng Tả Thanh Oai, đất do sông Tô Lịch dẫn mạch, miếu do sông Nhuệ đắp nên nền... Sách địa lý của thời xưa nói:" Đất này mạch rồng theo thước ngọc sông uốn lượn quanh co, bên tả bên hữu đối xứng nhau, ngôi chủ, ngôi khách cùng tiến, khiến cho dòng trâm anh xuất sắc, đường khoa mục nối tiếp nhau. Nên chi xưa đã sinh ra nhiều trai tài gái sắc.Với giá trị lịch sử-văn hóa của đình, ngày 1 tháng 2 năm 1994, nhà nước cấp bằng công nhận đình Hoa Xá là di tích lịch sử văn hóa.
Toạ độ
1019 năm ngày băng hà của Tiền Lê triều Đại Hành hoàng đế
(8/3 năm Ất tỵ - 1005)
. ĐÌNH HOA XÁ .
Một lần Thập đạo tướng quân Lê Hoàn hành quân men theo sông Nhuệ đến địa phận làng Tó ấp Hoa Xá, nay thuộc xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì, Hà Nội thì hạ lệnh đóng quân. Có cô thôn nữ nhà ngèo, làm nghề bắt hến trên sông, bởi vậy thường gọi là Cô Hến, cô đã cùng nhân dân trong vùng góp gạo nuôi quân, lại làm chè lam để dùng mang theo ra trận. Thấy Cô Hến xuống sông rửa mặt mà bỗng trên trời mây năm sắc phủ che, vua Lê thật thấy làm tài mà đem lòng thương mến.
Thắng trận trở về, Thập đạo tướng quân Lê Hoàn lên ngôi vua tức Lê Đại Hành hoàng đế, mở tiệc khao quân, nhớ về Hoa Xá bèn đặc ban yến tiệc. Vua lại vời Cô Hến, lập làm cung phi, cấp ruộng đất tiền bạc cho dân Hoa Xá hưởng lộc. Nơi vườn cũ nhà xưa của Cô Hến dựng "Đô Hồ phi cung" đóng thuyền để bà chúa tiện đường sông đi về.
Sau khi vua Lê Đại Hành và Đô Hồ cung phi băng hà, dân Hoa Xá nhớ ơn, trên cung cũ lập Minh Ngự lâu, dựng miếu để phụng thờ vua cùng bà phi tục gọi bà chúa Hến! Lâu đài đó giờ vẫn còn, và miếu thờ vua nay chính là đình Hoa Xá.
Đình Hoa Xá, còn dấu tích kiến trúc từ thời Lê Trung Hưng, các bản thần tích và sắc phong của vua Lê Đại Hành cùng bà Chúa có niên đại các triều Lê Nguyễn. Đặc biệt lại có bút tích đại tự, đối liễn, ngựa đá do vị danh sĩ thời Tây Sơn phụng cúng vào đình.
Đến thăm đình khi cụ thủ từ đi vắng nên chưa vào viếng được bên trong!
Bài viết
Bình luận
Lưu ý: chúng tôi không chịu trách nhiệm về nội dung các bình luận của bạn đọc
|
|
| Địa chỉ |
Tả Thanh Oai, làng Tó, Tả Thanh Oai, Thanh Trì, Hà Nội, Vietnam |
| Thêm bởi |
admin |
| Vào ngày |
2017-10-05 02:09:00 |
| Các thành viên |
|
|
|
(259 m) |
(1.25 km) |
(1.29 km) |
(1.34 km) |
(1.82 km) |
(2.15 km) |
(2.42 km) |
(2.44 km) |
|